Abstrakt

Dynamiczny ozwój stosunków gospodarczych wpływa niewątpliwie na rozwój rynku kapitałowego, będącego miejscem pozyskiwania tzw. efektywnego kapitału, który przepływa od posiadaczy wolnych zasobów finansowych do podmiotów poszukujących go na cele inwestycyjne. Regulacje rynku papierów wartościowych muszą zatem uwzględniać dwa, zdawałoby się opozycyjne priorytety - bezpieczeństwo obrotu oraz jego sprawność, przy czym ten drugi obejmuje nie tylko techniczny aspekt funkcjonowania rynku, ale nadto mierzoną stopniem dostępności do nowych instrumentów, zdolność do ich wykorzystywania w procesie mobilizacji środków finansowych. Jednym z niebagatelnych czynników przesądzających o efektywności rynku pozostaje czas, mający swój ekonomiczny wymiar zarówno dla emitenta, jak i inwestora. Nie chodzi przy tym wyłącznie o stopień płynności instrumentu, czyli możliwość jego zamiany na pieniądz gotówkowy, ale także o czas, jaki upływa między powierzeniem funduszy emitentowi a momentem, od którego możliwe staje się dysponowanie prawem majątkowym inkorporowanym w papierze wartościowym. Toteż w obrocie pojawiają się nowe instrumenty finansowe, takie jak prawa do akcji (PDA), o których mówi ustawa z 21.8.1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi¹.

I. Zakres swobody kreowania papierów wartościowych

1. Mimo wprowadzenia tytułu II rozdziału XXXVII KC, zawierającego ogólną regulację problematyki papierów wartościowych, ustawodawca nie wyraził expressis verbis na gruncie kodeksowym zasady numerus clausus papierów wartościowych. Z tego względu jej obowiązywanie nie było przyjmowane powszechnie w literaturze przedmiotu², co z kolei rodziło określone skutki w praktyce obrotu³. Spór o obowiązywanie zasady numerus clausus dotykał istotnego zagadnienia zakresu swobody kreowania poszczególnych typów papierów wartościowych, a co za tym idzie ustalenia właściwego im reżimu obrotu. Ustawodawca uchylił się także od zdefiniowania prawnej natury papieru wartościowego, poprzestając jedynie na określeniu w art. 921[7] KC jego podstawowego kryterium⁴.