Abstrakt
Ważną rolę w ujawnianiu a następnie oskarżaniu organizatorów działalności przestępczej powinny mieć środki procesowe, takie jak dowody z zeznań świadków będących współsprawcami przestępstw. Dopuszczalność ich wykorzystania w postępowaniu karnym przewiduje ustawa z 25.6.1997 r. o świadku koronnym1. Wprowadza ona od 1.9.1998 r. zupełnie nowy środek prawny nie mający żadnych wzorców w polskim prawie. Do tego, by był skuteczny nie wystarczy jednak nawet najlepsza regulacja ustawowa. Potrzebna będzie również organizacyjna sprawność organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości. Dobrze przygotowany program ochrony świadków wymagał też będzie pieniędzy z budżetu.
I. Wprowadzenie
1. Od kilku lat w Polsce notuje się bardzo dynamiczny rozwój przestępczości zorganizowanej. Według danych Komendy Głównej Policji w naszym kraju działa ponad 500 zorganizowanych grup przestępczych. Ich liczebność szacowana jest na ponad 4,5 tys. osób. Coraz częściej członkami tych grup są obcokrajowcy. Obserwuje się także zwiększoną aktywność zagranicznych grup przestępczych działających samoistnie bądź aktywnie współpracujących z polskim światem przestępczym. Straty poniesione przez Skarb Państwa z tytułu działalności grup przestępczych można szacować w miliardach złotych2.
2. Zorganizowanie skutecznej walki z tego rodzaju przestępczością wymagało wielu zmian instytucjonalnych takich jak stworzenie specjalnego pionu w policji, a także wydziałów do spraw koordynacji ścigania przestępczości zorganizowanej w prokuraturach wojewódzkich. Konieczne były też zmiany dostosowujące polskie prawo do standardów europejskich w zakresie zwalczania tego typu przestępczości. Do takich zmian należy zaliczyć przede wszystkim:
- przyznanie Policji uprawnień do stosowania zakupu kontrolowanego, łapówki kontrolowanej oraz dostawy (przesyłki) niejawnie nadzorowanej3,
- nowelizacja Kodeksu karnego (wcześniej wprowadzenie w życie przepisów ustawy z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego4),
- nowelizacja Kodeksu postępowania karnego i wprowadzenie instytucji świadka incognito5,
- przyznanie służbom celnym i skarbowym uprawnień do prowadzenia działań o charakterze operacyjnym.