Abstrakt
Nowy kodeks karny typizuje w rozdziale XXXVII przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi. Przepisy tego rozdziału zastępują rozdział XXXI kodeksu karnego z 1969 r. “Fałszowanie pieniędzy, papierów wartościowych, znaków urzędowych i narzędzi pomiarowych”. Twórcy nowego kodeksu uznając typizację przestępstw przeciwko wiarygodności pieniędzy i papierów wartościowych zawartą w kodyfikacji z 1969 r. za syntetyczną i kompleksową, w zasadzie przyjęli ją niemal w całości. Zgodnie z ogólną tendencją rozwoju prawa karnego dokonali jednak zmian, których celem była racjonalizacja niektórych zagrożeń. Autor przedstawia obowiązujący stan prawny.
Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi są ściśle związane z obrotem gospodarczym, dlatego nowy KK sytuuje je w rozdziale następującym bezpośrednio po przepisach określających przestępstwa przeciwko temuż obrotowi1.
Rozdziałów zawiera siedem artykułów (od 310 do 316), z których sześć określa przestępstwa, a jeden sposób postępowania z przedmiotami służącymi do popełnienia tych przestępstw oraz przedmiotami przestępstw.
Penalizacji poddano następujące zachowania:
- fałszowanie pieniędzy i papierów wartościowych (art. 310),
- rozpowszechnianie, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi, nieprawdziwych informacji lub przemilczanie informacji o stanie majątkowym oferenta, mających istotne znaczenie dla nabycia, zbycia papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu (art. 311),
- puszczanie w obieg fałszywego pieniądza lub papieru wartościowego otrzymanego jako prawdziwy (art. 312),
- fałszowanie urzędowego znaku wartościowego (art. 313),
- fałszowanie znaków urzędowych (art. 314),
- fałszowanie narzędzi pomiarowych (art. 315).
Fałszowanie pieniędzy i papierów wartościowych oraz puszczanie falsyfikatów w obieg
Nowy KK w art. 310 przejmuje w zasadzie znamiona przestępstwa określonego wcześniej w art. 227 KK z 1969 r., w wersji obowiązującej od 31.12.1994 r. (po nowelizacji dokonanej w art. 13 ustawy z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego). W przepisie tym dokonano jedynie poprawek redakcyjnych i zwiększono dolny próg zagrożenia karnego w przypadku art. 310 § 1.
Art. 310 KK określa odpowiedzialność za przestępstwa fałszowania pieniędzy (§ 1), puszczania w obieg fałszywych pieniędzy (§ 2), przygotowania się do tych przestępstw (§ 4), oraz wypadek mniejszej wagi (§ 3).
Przedmiotem ochrony art. 310 jest zaufanie do autentyczności pieniądza polskiego lub obcego oraz do papierów wartościowych i dokumentów, które pełnią funkcję pomocniczą do funkcji pieniądza w polskim systemie gospodarczym. Dobrem prawnym poddanym ochronie jest więc rzetelność i prawdziwość pieniądza, innych środków płatniczych oraz dokumentów uprawniających do otrzymania określonej sumy pieniężnej, wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach, a także dokumentów stwierdzających udział w spółce.
Przedmiotem ochrony jest zatem zarówno interes majątkowy państwa, które pieniądz emituje (ma wyłączne prawo emisji pieniądza), zapewnia rzetelność i prawdziwość papierów wartościowych znajdujących się w obrocie, jak i poszczególnych obywateli uczestniczących w obrocie gospodarczym, w stosunkach wewnątrzkrajowych i międzynarodowych.
Przepisy art. 310 penalizują w szczególności takie zachowania, jak:
- podrabianie i przerabianie polskich albo obcych pieniędzy, innych środków płatniczych lub papierów wartościowych (§ 1),
- usuwanie oznak umorzenia pieniędzy, innych środków płatniczych lub papierów wartościowych (§ 1),
- puszczanie w obieg podrobionych lub przerobionych pieniędzy lub papierów wartościowych (§ 2),
- przyjmowanie, przechowywanie, przewożenie, przenoszenie, przesyłanie oraz udzielanie pomocy w zbyciu lub ukryciu falsyfikatów pieniędzy lub papierów wartościowych, jeżeli ma to na celu puszczenie ich w obieg (§ 2).
Ponadto w § 4 przewidziano karalność przygotowania do wszystkich wymienionych zachowań.
Zachowanie się sprawcy przestępstwa z art. 310 § 1 - fałszerstwo - polega zatem na podrabianiu, przerabianiu albo usunięciu oznaki umorzenia pieniędzy lub papierów wartościowych. Podrabianie oznacza nielegalne wytwarzanie banknotów, monet lub papierów wartościowych o takim podobieństwie do oryginalnych, iż mogą uchodzić za autentyczne. Przerobienie polega natomiast na [...]