Abstrakt

Arbitraż w znaczeniu, o którym mowa w niniejszym artykule, to rozstrzyganie sporów pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi przez osoby i stosownie do zasad, na których wybór strony sporu mają wpływ (bezpośrednio lub pośrednio). W oficjalnej polskiej terminologii prawniczej arbitraż w tym znaczeniu określony jest jako "sądownictwo polubowne" (księga III KPC). W istocie jest to więc prywatny sposób rozstrzygania sporów, usankcjonowany przez prawo. Autor koncentruje się głównie na arbitrażu międzynarodowym, wskazując na różne aspekty związane z jego prowadzeniem oraz korzyści płynące z tego sposobu rozstrzygania sporów gospodarczych.

Od historii do współczesności

Intencją autora niniejszego artykułu jest zwiększenie zainteresowania środowisk prawniczych celowością i podstawową problematyką rozstrzygania sporów o charakterze gospodarczym, w szczególności wynikających z międzynarodowych umów handlowych, w drodze arbitrażu.

Jako sposób likwidowania konfliktów międzyludzkich arbitraż sięga swoimi korzeniami tak daleko wstecz jak daleko sięga historia ludzkości.

Początki "zakotwiczenia" arbitrażu w prawie pojawiają się już w ustawodawstwie starożytnego Rzymu, choć prawo rzymskie umowy o arbitraż formalnie nie przewidywało oraz, jak wiadomo, nie uznawało zasady wolności umów. Umowa o arbitraż i wyrok arbitrażowy nie rodziły więc bezpośrednio skutków prawnych również wówczas. Jednakże ta sytuacja prawna była w praktyce "obchodzona" przez podwójne przyrzeczenie stron (com-promissum), że jeżeli strona nie podda się umówionemu arbitrażowi lub nie będzie honorowała wyroku arbitrażowego, będzie zobowiązana do zapłacenia określonej sumy pieniężnej. To przyrzeczenie natomiast było zobowiązaniem, które przymusowej egzekucji już podlegało, i jako takie stanowiło swoiste prawne zabezpieczenie skuteczności arbitrażu.