Abstrakt
Nowy Kodeks karny uwzględnił dotychczasowe przepisy ustawy z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego (Dz.U. Nr 126, poz. 615; dalej OchrObrU), w tym regulujące przestępstwo ubezpieczeniowe polegające na umyślnym spowodowaniu zdarzenia dającego podstawę do wypłaty odszkodowania, określane jako oszustwo asekuracyjne1. Ustawodawca zrezygnował przy tym z przepisów określonych w art. 199 i 201 KK z 1969 r., które miały zastosowanie do wyłudzeń odszkodowań od ubezpieczyciela z większościowym udziałem Skarbu Państwa (zagarnięcie mienia). Autor, przedstawiając regulację kodeksową, stara się odpowiedzieć na pytania, czy przyjęte rozwiązania dostatecznie chronią przed przestępstwami ubezpieczeniowymi i jakie implikacje wynikają z nich dla zakładów ubezpieczeń.
W świetle regulacji państw zrzeszonych w Europejskim Komitecie Ubezpieczeń przestępstwem ubezpieczeniowym jest żądanie bezpodstawnego odszkodowania albo otrzymanie takiego odszkodowania drogą oszustwa2. Przyjęcie tej definicji wydaje się zasadne, pomimo wyrażanych także odmiennych poglądów3, ze względu na wynikające z Układu Europejskiego zalecenie dostosowania ustawodawstwa polskiego do rozwiązań obowiązujących w prawie wspólnotowym oraz właściwą przesłankę kwalifikującą czyn jako przestępstwo ubezpieczeniowe, czyli wykorzystanie przez sprawcę stosunku ubezpieczeniowego, którego źródłem jest umowa ubezpieczenia4.
Do wejścia w życie nowego Kodeksu karnego przestępstwa ubezpieczeniowe polegające na wyłudzeniu nienależnego odszkodowania przez pozorację zdarzenia dającego podstawę do żądania jego wypłaty kwalifikowano jako zagarnięcie mienia z art. 199 lub 201 Kodeksu karnego z 1969 r., gdy popełniane były na szkodę ubezpieczyciela dysponującego mieniem Skarbu Państwa (PZU S.A.), a także z art. 205 dawnego KK w odniesieniu do przestępstw wobec ubezpieczycieli dysponujących mieniem prywatnym lub z mniejszościowym udziałem Skarbu Państwa bądź państwowych osób prawnych. Do chwili wprowadzenia art. 4 OchrObrU także umyślne spowodowanie zdarzenia będącego podstawą wypłaty odszkodowania kwalifikowano z art. 199, 201 albo 205 KK z 1969 r.