Abstrakt

Autor przedstawia charakterystykę utworu reklamowego jako przedmiotu ochrony prawa autorskiego. Zwraca uwagę na jego specyfikę, na wątpliwości związane z kryterium “twórczego charakteru” dzieła reklamowego. Omawia problemy wynikające z autorstwa reklamy, zasady nabycia praw do korzystania z utworu reklamowego przez agencję reklamową.

Reklama, jako przejaw twórczej myśli ludzkiej, spełnia wymogi stawiane utworowi w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 24, poz. 83 ze zm.; dalej PrAut). Trzeba jednak podkreślić ogromne zróżnicowanie form, pod jakimi się ona pojawia. Ta różnorodność nastręczać może wiele wątpliwości, gdy przyjdzie do ustalenia, komu właściwie ma przysługiwać ochrona. Ponieważ większość reklam stanowi efekt pracy twórczej wielu ludzi, udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie jest proste.

Przejaw działalności twórczej

Przy szeroko rozumianym pojęciu “utworów” reklamę należałoby traktować na równi z innymi rodzajami twórczości podlegającej ochronie na podstawie przepisów o prawie autorskim. Trudno byłoby wtedy zaprzeczyć, że reklama, czy to w postaci afisza, telewizyjnego spotu czy radiowej wersji słowno-muzycznej, jako “przejaw działalności twórczej” mieści się w jego granicach. Gorzej z jej “indywidualnym charakterem”. Większość reklam opiera się bowiem na sprawdzonych wzorcach, pozwalających przy zminimalizowaniu ryzyka osiągnąć w miarę pewny efekt. Rezultatem tego jest schematyzm postępowania stojący w sprzeczności z “indywidualnym charakterem” utworu. Jednak w powodzi reklam stypizowanych pojawiają się, i to wcale nie tak rzadko, reklamy, którym “indywidualnego charakteru” nie można odmówić. Ujednolicenie formy i treści większości pojawiających się na naszym rynku reklam, moim zdaniem, nie stanowi podstawy, by nie uznać reklamy za utwór. Twierdzenie to zdaje się pośrednio potwierdzać brzmienie art. 1 ust. 2 PrAut, zgodnie z którym przedmiotem prawa autorskiego są w szczególności utwory plastyczne, fotograficzne, muzyczne i słowno-muzyczne, audiowizualne, a zatem niemal wszystkie pola, na których prowadzona jest działalność reklamowa. Kolejnego argumentu popierającego tę tezę dostarczają postanowienia art. 4 PrAut stwierdzającego, że nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego proste informacje prasowe.