Abstrakt
Od uchwalenia ustawy z 28.7.1990 r. o działalności ubezpieczeniowej1 wprowadzono szereg zmian w zakresie prawnokarnej ochrony rynku ubezpieczeniowego. Obowiązujące przepisy ustawy z 12.10.1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego2, poprawiły tylko częściowo stan prowadzonej ochrony interesów zakładów ubezpieczeń i ubezpieczonych. Ostateczny kształt tej regulacji został nadany przez nowelę3 do ustawy o działalności ubezpieczeniowej, uchwalonej 8.6.1995 r. Pomimo widocznej poprawy stanu prawnokarnej ochrony działalności ubezpieczeniowej oraz czynności ściśle z nią związanych nie zdołano dojść do wspólnego, jednolitego stanowiska w sprawie zdefiniowania pojęcia “przestępczości ubezpieczeniowej”. Nadto prezentowane próby typologii i charakterystyki przestępstw ubezpieczeniowych pozostają nieuporządkowane oraz stwierdza się powielanie przepisów odnoszących się do tych samych stanów faktycznych. Istniejący stan nie ułatwia zatem kwalifikacji czynów jako przestępstw ubezpieczeniowych, a niewątpliwie wymaga pilnego uporządkowania i systematyzacji.
I. Uwagi wprowadzające
1. Przestępstwo ubezpieczeniowe, zgodnie z przyjętą przez państwa zrzeszone w Europejskim Komitecie Ubezpieczeń (CEA) definicją, określane jest jako żądanie bezpodstawnego odszkodowania albo otrzymanie takiego odszkodowania drogą oszustwa4. Stronę przedmiotową czynów przestępczych, określanych mianem przestępstw ubezpieczeniowych, charakteryzuje zatem żądanie bezpodstawnego odszkodowania albo otrzymanie takiego odszkodowania drogą oszustwa.
Krytycznie do takiego ujęcia przestępstwa ubezpieczeniowego odniósł się T. Rydzek, definiując przestępczość ubezpieczeniową jako ogół przestępstw i wykroczeń, godzących pośrednio lub bezpośrednio w interesy firm ubezpieczeniowych lub rynku ubezpieczeniowego, zarzucając jednocześnie, że wszelkie próby utożsamiania ogółu przestępstw godzących w mienie i działalność zakładów ubezpieczeń z oszustwami są błędne już w swych założeniach i opierają się na przestarzałej doktrynie cywilnoprawnej, iż stosunek ubezpieczenia jest idealistyczny i rządzony dobrą wolą stron, stymulowaną tylko przez ryzyko5.
Innego z