Abstrakt

Zgłoszenie wierzytelności osobistej (tj. niezabezpieczonej rzeczowo) do masy jest jedyną drogą dochodzenia jej podczas postępowania upadłościowego. Niezgłoszenie wierzytelności nie powoduje wygaśnięcia zobowiązania, pozbawia jedynie możliwości zaspokojenia z masy upadłości. Przy upadłości osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych zaspokojenie staje się jednak niemożliwe, gdyż po ukończeniu postępowania upadłościowego tracą one z reguły swój byt. W poniższym artykule autor omawia wierzytelności podlegające zgłoszeniu, jego formę oraz treść. Artykuł ten stanowi fragment książki "Prawo upadłościowe i układowe. Komentarz", która zostanie wydana w listopadzie 1999 r. nakładem Wydawnictwa C.H. Beck.

Wierzytelność może zgłosić każdy wierzyciel upadłego dłużnika bez względu na to, czy jest obywatelem polskim czy cudzoziemcem, gdzie ma siedzibę lub miejsce zamieszkania i z jakiej podstawy prawnej wypływa odpowiedzialność dłużnika (czy więc odpowiedzialność ta ma charakter cywilnoprawny i wynika z ustawy, z umowy lub z czynu niedozwolonego, czy też jej podstawę stanowią przepisy z dziedziny prawa administracyjnego). Zawsze jednak wierzytelność ta musi mieć następujące cechy:

1) mieć wartość majątkową,

2) podlegać zaspokojeniu z majątku objętego masą upadłości,

3) istnieć w chwili ogłoszenia upadłości albo co najmniej istnieć w tej chwili stosunek prawny, z którego wierzytelność powstaje.

Nie ulegają zgłoszeniu do masy:

a) rzeczy i prawa podlegające wyłączeniu z masy upadłości na podstawie przepisów art. 28-31,

b) wierzytelności przysługujące nie do upadłego, lecz do masy upadłości jako takiej (np. wierzytelności wynikające z umów wzajemnych objętych do wykonania przez syndyka),

c) przyszłe wierzytelności współdłużników lub poręczycieli upadłego, którzy prawdopodobnie będą musieli uiścić dług upadłego i wskutek tego nabędą do niego wierzytelność,

d) wierzytelności przysługujące do upadłego, dotyczące jednak jego majątku nieobjętego masą upadłości oraz dotyczące jego stosunków osobistych, bez względu na czas powstania tych wierzytelności,

e) wierzytelności alimentacyjne obejmujące alimenty za czas po ogłoszeniu upadłości.

Wierzytelność warunkowa jest wierzytelnością istniejącą, a nie przyszłą, i podlega zgłoszeniu w trybie art. 150 (zob. art. 145 § 3 oraz art. 213 § 1 i 2). Z punktu widzenia tego przepisu nie ma też znaczenia, czy wierzytelność przed ogłoszeniem upadłości była już wymagalna (art. 32), ani też czy jest sporna, czy została już stwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądowym (art. 163) lub administracyjnym itd.

Do zgłoszenia wierzytelności jest uprawniony nie tylko wierzyciel, lecz także ten, kto zajął wierzytelność i na tej podstawie może wykonywać prawa wierzyciela (art. 902 KPC w zw. z art. 885, 887 i 888 KPC).

Za wierzycieli nie można natomiast uważać [...]