Abstrakt

W niniejszym opracowaniu prezentujemy omówienie kwalifikowanych postaci zabójstw wprowadzonych do nowego Kodeksu karnego. Artykuł ma charakter ocenny. Autorka zarzuca uregulowaniom nadmierną kazuistykę, a także omawia inne wady nowych przepisów.

I. Uwagi wstępne

1. Wskazana w tytule nazwa “ciężkich” zabójstw łączy się ściśle z nową koncepcją ujęcia tych zbrodni w Kodeksie karnym z 6.6.1997 r.¹ i pochodzi z jego uzasadnienia.

2. W poprzednim Kodeksie karnym z 19.4.1969 r.²- jeden syntetycznie ujęty przepis (“Kto zabija człowieka [...]”), przejęty z Kodeksu karnego z 11.7.1932 r.³, obejmował swoim zakresem zarówno bardzo ciężkie zabójstwa, jak i takie, które na ocenę bardzo ciężkich nie zasługiwały. W cytowanym Kodeksie karnym z 1969 r. groziła za te zbrodnie kara pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8 do 15, kara 25 lat pozbawienia wolności albo kara śmierci. Ustawa z 12.7.1995 r.⁴ wprowadziła do tej sankcji ponadto karę dożywotniego pozbawienia wolności⁵. Pozostawało to w ścisłym związku z art. 5 tejże ustawy, stanowiącym, że “w okresie 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy nie wykonuje się kary śmierci”.

II. Liberalizacja odpowiedzialności karnej za zbrodnię zabójstwa

1. Nowa koncepcja ujęcia zabójstw łączyła się z ogólnym kierunkiem zmian, jakim poddano przepisy Kodeksu karnego z 1969 r. Chodziło o liberalizację odpowiedzialności karnej za zbrodnię zabójstwa w jej zasadniczej postaci, z równoczesnym wyłączeniem (z przepisu przewidującego tę zbrodnię) zabójstw “ciężkich”.

2. W chwili kiedy nowy Kodeks karny uznano już za dzieło skończone i skierowano go do Sejmu, liberalizacja odpowiedzialności karnej za zbrodnię zabójstwa w jej zasadniczej postaci, obejmowała następujące zmiany:

• dolna granica zagrożenia karą pozbawienia wolności została obniżona z 8 lat do 5 lat;
• wyeliminowana została kara śmierci;
• mimo że do Kodeksu wprowadzona została kara dożywotniego pozbawienia wolności, nie miała ona grozić za zbrodnię zabójstwa w jej zasadniczej postaci;
• nadzwyczajnie złagodzona kara za zbrodnię zabójstwa w jej zasadniczej postaci miała wynosić od 1 roku i 8 miesięcy do 4 lat i 11 miesięcy pozbawienia wolności;
• wskazany wyżej wymiar kary nadzwyczajnie złagodzonej za tę postać zbrodni zabójstwa umożliwiał w określonych sytuacjach stosowanie warunkowego zawieszenia tej kary;
• sprawca zbrodni zabójstwa (w jej zasadniczej postaci) odbywający najniższą karę nadzwyczajnie złagodzoną, mógł korzystać z warunkowego przedterminowego zwolnienia z zakładu karnego już po upływie 10 miesięcy.