Abstrakt

Ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 1994 r. (dalej ZagospPrzestrzU) wprowadziła nieznaną poprzednim ustawom o planowaniu przestrzennym instytucję prawną w postaci ustanowienia po stronie gminy, która sporządziła i wprowadziła w życie miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, obowiązku wykupienia od właściciela przejętej nieodpłatnie na cele publiczne nieruchomości. Przyznane właścicielowi roszczenie w tym kierunku powinno być zrealizowane przez gminę w terminie 6 miesięcy, łącznie z wypłatą należności z tytułu wykupu. Ustawa nie wskazała prawnych konsekwencji oraz środków, które przysługiwałyby właścicielowi nieruchomości, w przypadku niewypełnienia przez gminę tych obowiązków, wprowadzając do unormowań jedynie lakoniczne postanowienie, że "spory w tych sprawach rozstrzygają sądy powszechne". Celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie tych zbyt szczupłych unormowań przez konfrontację ich z porównywalnymi przepisami Kodeksu cywilnego oraz z dotyczącymi podobnej problematyki rozwiązaniami Kodeksu pracy łącznie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w tej dziedzinie, a tym samym utworzenie swego rodzaju praktycznego vademecum dla zainteresowanych wprowadzoną instytucją prawną.

I. Charakter prawny roszczeń

1. Roszczenia odszkodowawcze znane są prawu cywilnemu i szeroko w nim unormowane, zbędne jest więc bliższe charakteryzowanie pojęcia odszkodowania wymienionego w pkt 1. Zastanowienia natomiast wymaga użyty w nim zwrot "rzeczywista szkoda". Kodeks cywilny definiując w art. 361 pojęcie odszkodowania stanowi w § 2 tego artykułu, że w braku odmiennego przepisu lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (damnum emergens, lucrum cessans).