Abstrakt

 1. Zagadnienie, które będzie poruszone w niniejszym artykule, dotyczy kolejnego problemu na styku klasycznego prawa cywilnego i prawa publicznego. Problematyka dochodzenia roszczeń ma wprawdzie „cywilną” naturę, jednak w przypadku gdy uczestnikiem stosunku zobowiązaniowego jest podmiot publiczny, pojawiają się pewne dodatkowe elementy, które trzeba uwzględnić, zarówno w praktyce, jak i w analizie teoretycznej. Zaznaczmy, że pole naszego zainteresowania zostaje w istotny sposób ograniczone. Z jednej strony rozważania dotyczyć będą roszczeń wynikających z umów w sprawach zamówień publicznych. Oczywiście, wiele zagadnień jest wspólnych zarówno dla umów w sprawach zamówień publicznych, jak i innych umów cywilnoprawnych, jednak nasze zainteresowanie nakierowane będzie właśnie na ten segment obrotu, który opiera się na konstrukcji zamówienia publicznego. Z drugiej strony istotne zastrzeżenie dotyczy ograniczenia rozważanych w tym opracowaniu zagadnień wyłącznie do sfery prawa materialnego. Nie ulega wątpliwości, że problematyka dochodzenia roszczeń jest doniosła także – a może przede wszystkim – na gruncie prawa procesowego, jednak zagadnienia proceduralne stanowią temat odrębny, który wymagałby poświęcenia mu specjalnego opracowania. Przy rozważaniu kwestii odpowiedzialności trzeba jednak zawsze patrzeć na kwestie procesowe – w szczególności na ryzyko poniesienia kosztów postępowania. Jak już można było wyżej przeczytać, użyte zostało określenie zrównujące umowy w sprawach zamówień publicznych z innymi umowami cywilnoprawnymi. Nie jest już dziś na ogół kwestionowany pogląd, że umowy z zakresu zamówień publicznych przynależą do prawa cywilnego. Z art. 139 ust. 1 ZamPublU wynika, że do umów w sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy KC. Zgodnie bowiem z tym przepisem, do umów w sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy KC, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej. To stwierdzenie narzuca konieczność nałożenia cywilistycznej analizy na 63kwestie związane z wykonywaniem umów w sprawach zamówień publicznych. Nie można jednak abstrahować od faktu, że wiele kwestii istotnych z punktu widzenia tych czynności prawnych podlega regulacji publicznoprawnej. Stałym zadaniem autorów wypowiadających się na temat zamówień publicznych jest zatem próba pogodzenia metod analizy charakterystycznych dla prawa prywatnego i prawa publicznego. Odwołać się tu można do określenia R. Szostaka prawa zamówień publicznych jako „niezwykle złożonej syntezy ponadgałęziowej”1. Koncepcja ta przenosi rozważania na płaszczyznę, na której następuje zestawienie elementów prawa prywatnego i prawa publicznego. 2. Jednym z najistotniejszych, a przy tym niekwestionowanych ustaleń związanych z cywilnoprawną analizą umów w sprawach zamówień publicznych jest to, że dochodzenie roszczeń w prawie cywilnym stanowi uprawnienie wierzyciela, nie zaś jego obowiązek. Wierzyciel nie może być w żaden sposób „karany” za to, że nie dochodzi przysługującego mu roszczenia. Jedyne negatywne skutki związane są z ewentualnym upływem terminu przedawnienia, choć – jak powszechnie wiadomo – przedawnienie nie powoduje wygaśnięcia roszczenia, a jedynie możliwość powołania się przez dłużnika na zarzut przedawnienia, co powoduje przekształcenie pełnego zobowiązania cywilnego w tzw. zobowiązanie naturalne (niezupełne). Przy analizie zagadnień związanych z wykonywaniem umów w sprawach zamówień publicznych trzeba mieć jednak na uwadze szczególne reguły związane z obrotem finansowanym ze środków publicznych. W przypadku zamówień publicznych – szczególna pozycja zamawiającego wynika właśnie z faktu dysponowania środkami publicznymi albo wprost z tego względu, że jest on po prostu jednostką sektora finansów publicznych. Zatem reguły dotyczące gospodarowania majątkiem i finansami tych podmiotów jako zamawiających muszą być uwzględnione przy rozpatrywaniu kwestii układu praw i obowiązków wynikających z „klasycznego” prawa cywilnego. Trafny jest pogląd,...