Prawo Zamówień Publicznych

nr 2/2016

Fakultatywne podstawy wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na tle dyrektyw europejskich

Aleksandra Sołtysińska
Uniwersytet Jagielloński
Abstrakt

 Zmierzając do przedstawienia zagadnienia implementacji fakultatywnych podstaw wykluczenia wykonawców z postępowania przetargowego należy rozpocząć od analizy celów instrumentów harmonizujących prawo na poziomie unijnym i charakteru norm umożliwiających ograniczenie dostępu do rynków, na których wydatkowane są pieniądze publiczne.  Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (dalej jako: dyrektywa 2014/24/UE)1 – podobnie jak i poprzednio obowiązujące dyrektywy koordynujące procedury udzielania zamówień publicznych2 ‒ została przyjęta przede wszystkim w celu zapewnienia, by rynki zamówień publicznych poszczególnych państw członkowskich pozostały otwarte, a udzielanie zamówień publicznych odbywało się zgodnie z zasadami Traktatu o funkcjonowaniu UE (dalej jako: TFUE), a w szczególności z zasadą swobodnego przepływu towarów, swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług, a także z zasadami, które się z nich wywodzą, takimi jak: zasada równego traktowania, zasada wzajemnego uznawania, zasada proporcjonalności i zasada przejrzystości. Ustawodawca unijny przyjął, że w odniesieniu do zamówień publicznych o wartości powyżej określonej kwoty należy ustanowić przepisy koordynujące krajowe procedury udzielania zamówień w celu zagwarantowania, że zasady te mają praktyczne zastosowanie, a zamówienia publiczne są otwarte na konkurencję3.33 Proces kształtowania się wspólnego rynku wymagał już w latach siedemdziesiątych sięgnięcia do instrumentów harmonizujących procedury udzielania zamówień publicznych, ponieważ państwa członkowskie chętnie korzystały z przetargów jako sposobów na promowanie krajowych przedsiębiorców i własnych towarów przyjmując regulacje stanowiące barierę dla swobodnego przepływu towarów i usług. O ile zatem krajowe regulacje prawne odzwierciedlały politykę poszczególnych państw członkowskich w zakresie wydatkowania środków publicznych, to celem ustawodawcy – wówczas wspólnotowego – było zniesienie barier ograniczających dostęp do rynków i otwarcie je na korzystne dla zagranicznych przedsiębiorców skutki swobodnego przepływu towarów i usług. Pierwsze regulacje harmonizujące rynki zamówień publicznych opierały się głównie na zasadzie efektywnego wydatkowania środków publicznych, ponieważ aspekty ekonomiczne oceny potencjału wykonawców i przedstawianych ofert pozwalały najskuteczniej zapewnić przestrzeganie zasady równego traktowania wykonawców. W związku ze zmieniającą się polityką społeczno-gospodarczą w ostatnich latach doszło do pewnej instrumentalizacji zamówień publicznych również na poziomie unijnym, a uchwalane normy prawne odzwierciedlają tendencje w takich dziedzinach, jak: ochrona środowiska, zwalczanie przestępczości, wspieranie walki z bezrobociem czy integrację osób niepełnosprawnych. Niewątpliwie jednak unijny system zamówień publicznych opiera się przede wszystkim na zasadzie równego traktowania wykonawców i gwarantuje dostęp do przetargów w poszczególnych państwach członkowskich zgodnie z konkurencją ocenianą z perspektywy...