Abstrakt

Wstęp  Problem ten został dostrzeżony przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (dalej jako: Prezes UZP), który wniósł szereg skarg od wyroków Krajowej Izby Odwoławczej (dalej jako: KIO). Dotychczas w sprawach wykluczenia wykonawców na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 3 ZamPublU ze skargi Prezesa UZP zapadły wyroki: Sądu Okręgowego Warszawa–Praga w Warszawie, Sądu Okręgowego w Toruniu oraz Sądu Okręgowego w Szczecinie2. Zdaniem UZP przyczynia się do kształtowania spójnej linii orzeczniczej w zakresie interpretacji przesłanki wykluczenia wykonawców z powodu złożenia nieprawdziwych informacji, w świetle której jedynie działanie wykonawcy z winy umyślnej, prowadzące do złożenia nieprawdziwych informacji mających lub mogących mieć wpływ na wynik prowadzonego postępowania, może skutkować wykluczeniem wykonawcy na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 3 ZamPublU3. Jednocześnie podnosi, że „[…] celem regulacji przewidzianej w art. 24 ust. 2 pkt 3 ZamPublU nie jest eliminacja z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wykonawców, 32którzy omyłkowo, nieświadomie podali informacje niezgodne z rzeczywistością i których zamiarem nie było wprowadzenie zamawiającego w błąd”4. Zdaniem Prezesa UZP nieprawdziwą informacją jest taka informacja, która wynika z celowego, zawinionego i zamierzonego zachowania wykonawcy5.Kształtowanie spójnej linii orzeczniczej w zakresie interpretacji przesłanki wykluczenia wykonawców z powodu złożenia nieprawdziwych informacji  Sąd Okręgowy w Toruniu w wyroku z 6.12.2012 r. wskazał, że konieczną przesłanką wykluczenia wykonawcy na podstawie art. 24 ust. 2 pkt 3 ZamPublU jest wprowadzenie w błąd, które musi mieć przy tym charakter umyślnego działania ze strony wykonawcy. Natomiast SO Warszawa–Praga w Warszawie w wyroku z 19.7.2012 r. podniósł, że przepis art. 24 ust. 2 pkt 3 ZamPublU ma zastosowanie w warunkach celowego, zawinionego i zamierzonego zachowania wykonawcy, podjętego z zamiarem podania nieprawdziwych informacji w celu wprowadzenia zamawiającego w błąd i wykorzystania tego błędu dla uzyskania zamówienia publicznego. Zdaniem Sądu złożenie nieprawdziwej informacji, o której mowa w powołanym przepisie, ze skutkiem wykluczenia z postępowania, to czynność dokonana z winy umyślnej, nie zaś w wyniku błędu czy niedbalstwa. Jeżeli ze stanu faktycznego wynika, że wykonawca w dniu składania ofert działał w dobrej wierze, to nie sposób uznać, iż jego celem było wprowadzenie zamawiającego w błąd. Ponadto Sąd stwierdził na tle art. 45 ust. 2 lit. g) dyrektywy 2014/18/WE, że wprowadzenie w błąd musi mieć charakter umyślnego działania strony wykonawcy; nie będzie podstawą wykluczenia nieświadome wprowadzenie w błąd. W konkluzji Sąd stwierdził, że „[…] celem regulacji zawartej w art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy ZamPublU jest wyeliminowanie z udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego takich wykonawców, którzy świadomie świadcząc nieprawdę wprowadzają w błąd Zamawiającego co do informacji mających znaczenie dla wyniku prowadzonego postępowania. […] Nie można zrównywać pozycji wykonawcy, który złożył nieprawdziwe informacje wskutek błędu lub popełnił omyłkę w złożonej ofercie, z pozycją wykonawcy, który świadomie zawarł w ofercie informacje nieprawdziwe z zamiarem wprowadzenia Zamawiającego w błąd”6.   Z powyższego wynika, że sądy ograniczają odpowiedzialność wykonawcy do działania świadomego, zamierzonego, celowego, tym samym do działania z winy umyślnej. Uzasadnienie tego poglądu opiera się na wykładni prounijnej uwzględniającej zwrot „winny poważnego wprowadzenia w błąd” na gruncie art. 45 ust. 2 lit g) dyrektywy 2014/18/WE. 33Określenie warunków wykonania tego przepisu należy do państwa członkowskiego, co powinno nastąpić zgodnie z przepisami prawa krajowego oraz z uwzględnieniem przepisów prawa wspólnotowego. Doprecyzowanie pojęcia „winny” jako przesłanki odpowiedzialności za wprowadzenie w błąd w zakresie przekazania informacji powinno nastąpić poprzez odwołanie do siatki pojęciowej w prawie krajowym. W ZamPublU brak jest szczególnej regulacji dotyczącej pojęcia „wina”, co stosownie do art. 14 ZamPublU wymaga odwołania do KC. Zdefiniowanie pojęcia winy wymaga uprzedniego ustalenia charakteru odpowiedzialności cywilnej (reżimu), a następnie innych cywilnoprawnych warunków odpowiedzialności za złożenie nieprawdziwych informacji w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.Charakter odpowiedzialności za przedłożenie nieprawdziwych informacji  W nauce prawa dominuje pogląd, że postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego stanowi rodzaj cywilnoprawnej więzi przedkontraktowej, a naruszenie proceduralne należy rozstrzygać w reżimie odpowiedzialności ex contracto7. Z chwilą złożenia oferty przez wykonawcę nawiązuje się tzw. porozumienie przetargowe, a wykonawca staje się zobowiązany do przestrzegania reguł uczciwej konkurencji. W ramach wykonania tego obowiązku zakazuje się m.in. udzielania nieprawdziwych informacji. Przyjmuje się, że prawo polskie nie modyfikuje odpowiedzialności odszkodowawczej w toku postępowania przetargowego otwierając drogę do ogólnych reguł kodeksowych (art. 471 KC). W konsekwencji przy braku modyfikacji podstaw tej odpowiedzialności w porozumieniu przetargowym uczestnicy odpowiadają co najmniej za niezachowanie należytej staranności8. Należy także zauważyć, że przedłożenie nieprawdziwych informacji znajdujących ucieleśnienie w oświadczeniach lub dokumentach wypełnia znamiona strony przedmiotowej czynu zabronionego z art. 297 § 1 Kodeksu karnego9. Przedłożenie dokumentów stwierdzających nieprawdę czy też nierzetelnych stanowi nie tylko naruszenie reguł postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, ale zarazem narusza ogólne, powszechnie obowiązujące nakazy i zakazy wynikające z norm prawnych, zasad współżycia społecznego lub dobrych obyczajów bez względu na istniejący między stronami stosunek zobowiązaniowy i jego zakres. Stąd dopuszczalna wydaje się kwalifikacja tego zachowania jako deliktu10. Za trafne należy zatem uznać stanowisko, iż podanie nierzetelnych danych 34w ofercie trzeba kwalifikować jako uchybienie proceduralne, a zarazem możliwy jest zbieg z roszczeniem deliktowym11. Pomiędzy reżimami...