Abstrakt

Wprowadzenie  Przepisy art. 6471 Kodeksu cywilnego1 wprowadzone zostały na mocy art. 1 pkt 35 ustawy z 14.2.2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw2. Nowelizacja weszła w życie z dniem 24.4.2003 r. Unormowanie to miało być remedium zapobiegającym szerzącym się nieuczciwym praktykom uchylania się przez nieuczciwych wykonawców robót budowlanych od zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom. Zachowania takie często wypełniały znamiona oszustwa bądź innych przestępstw na szkodę wierzycieli. Tym praktykom sprzyjał ogólny spadek liczby zamówień budowlanych wywołany pogarszającą się koniunkturą w budownictwie. Ówczesne środki masowego przekazu, zwłaszcza z lat 2001-2003, obfitowały w informacje o procederze polegającym na angażowaniu przez inwestora do budowy obiektu wykonawcy, zadłużonego, często trwale niewypłacalnego, który następnie zawierał umowy z podwykonawcami, faktycznie realizującymi roboty budowlane, jednak bez jakichkolwiek szans na zapłatę. Miało to miejsce przede wszystkim na rynku prywatnym w związku z budową chociażby nowych osiedli, hoteli czy hipermarketów. Zamówienia publiczne wolne były od tego typu nieprawidłowości. Po stronie publicznego inwestora brak było motywów oraz możliwości w zakresie wchodzenia w zmowę z wykonawcą na niekorzyść podwykonawców. Stosowanie odpowiedzialności karnej w takich sprawach nie przynosiło spodziewanych rezultatów. Ujawniła się grupa lobbująca za obciążeniem zamawiającego–inwestora odpowiedzialnością majątkową za zapłatę należności na rzecz podwykonawcy, co miało dać asumpt do poprawy sytuacji. Sprawa nabrała charakteru politycznego. Poselski projekt rozwiązań legislacyjnych dołączony został „w ostatniej chwili” do rządowego projektu nowelizacji KC. 94  Według art. 6471 KC w umowie o roboty budowlane, o której mowa w art. 647 KC, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub przy pomocy podwykonawców. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora. Jeżeli inwestor, w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się, że wyraził zgodę na zawarcie umowy. Do zawarcia przez podwykonawcę umowy z dalszym podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora i wykonawcy. Umowa z podwykonawcą oraz jej zmiana lub uzupełnienie powinny być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Odmienne postanowienia umów względem powyższych dyspozycji kodeksowych są nieważne.   W uzasadnieniu do wprowadzanego rozwiązania podnoszono, że na rynku świadczeń budowlanych występują coraz częściej przypadki uchylania się od zapłaty wynagrodzenia należnego podwykonawcom, zwłaszcza na rzecz drobnych i średnich przedsiębiorców. Zdaniem projektodawcy, wzbudzające zaufanie duże spółki kapitałowe, wchodzące w rolę głównych wykonawców dysponują jednak niekiedy pozornym potencjałem gospodarczym oraz dopuszczają się rozmaitych nieuczciwych praktyk na niekorzyść podwykonawców. Z kolei procesy sądowe wszczynane przez pokrzywdzonych przedsiębiorców, mające na celu odzyskanie znacznych sum poniesionych na pokrycie kosztów robocizny, a także materiałów nabywanych na ogół z zaciągniętego kredytu, są długotrwałe, czasochłonne, kosztowne, a ponadto wielokrotnie nie przynoszą spodziewanych efektów ze względu na brak możliwości wyegzekwowania zasądzonych należności.   Rozwiązaniem zaradczym...