Abstrakt

Zamówienia publiczne, zwane dawniej skarbowymi, to odpłatne umowy cywilnoprawne, na podstawie których państwo, samorząd terytorialny lub inne instytucje publiczne zapewniają niezbędne do realizacji zadań zbiorowych świadczenia niepieniężne, zwłaszcza z zakresu budownictwa publicznego i obrotu zaopatrzeniowego. Historycznie zakorzeniona nazwa tych zamówień nie łączy się bynajmniej z powszechnym dostępem do nich, lecz z publicznym przeznaczeniem kontraktowanych świadczeń, a także z potrzebą wzmożonej ochrony interesu ogólnego oraz osłony gospodarki państwowej (komunalnej) przed rozmaitymi ułomnościami nadzoru właścicielskiego. Obecnie szczególna doniosłość zamówień publicznych wynika przede wszystkim z konieczności zagwarantowania zadowalającej efektywności wydatków ponoszonych na ich sfinansowanie ze środków publicznych. Nie bez znaczenia jest też stymulacyjna rola, zwłaszcza zamówień rządowych, w zakresie rozwoju konkurencyjnej gospodarki narodowej. Do tego rodzaju zamówień nie można zatem zaliczać rozmaitych świadczeń bezumownych spełnianych na rzecz państwa (samorządu) pod wpływem przymusu administracyjnego, w szczególności dawniejszych danin naturalnych i różnych świadczeń osobistych ludności, czy nawet zdarzających się jeszcze dzisiaj rekwizycji wojennych i wywłaszczeń administracyjnych, choćby za odszkodowaniem. Narastająca od dawna szczególna regulacja zamówień publicznych wymusza rozmaite rozwiązania ochronne wzbogacające lub nawet modyfikujące ogólne zasady zamawiania świadczeń w trybie umownym. Reżim zamawiania świadczeń na potrzeby publiczne ogranicza przede wszystkim ogólną swobodę kontraktową stron, zmierzając w oparciu o ius cogens do ochrony interesu ogólnego przed skutkami niedostatecznej przejrzystości kontraktowania, działaniami niewiarygodnych wykonawców, nierównowagi ekonomicznej świadczeń, niekorzystnych warunków umów rzutujących bezpośrednio na niskie rezultaty spełnianych dostaw, usług lub robót budowlanych, a także przed korupcją i innymi nadużyciami ze strony urzędniczej kadry zarządzającej.