Abstrakt

Uwagi wstępne  Dopuszczalność analogicznego stosowania art. 629 KC skłania do analizy jego skutków w zakresie dopuszczalnej zmiany wynagrodzenia za roboty budowlane w następstwie zmiany stawki podatku od towaru i usług. Sąd Najwyższy w uchwale z 21.7.2006 r.3 stwierdził, że „Podwyższenie z dniem 1.5.2004 r. stawek podatku od towarów i usług za roboty budowlane, dokonane ustawą z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.) nie uzasadnia – bez zmiany umowy zawartej przed 1.5.2004 r. – obowiązku zamawiającego zapłaty wynagrodzenia netto powiększonego o podatek od towarów i usług według podwyższonej stawki”. Uchwała ta wywarła doniosły wpływ na umowy w sprawie zamówień publicznych, prowadząc do zjawiska stabilizacji ceny (wynagrodzenia) uwzględniającą pierwotną stawkę podatku od towaru i usług, tym samym przesądzono,28że zmiana wynagrodzenia nie następuje poprzez „automatyczną” aktualizację treści zobowiązania, o ile nie zastrzeżono stosownej klauzuli dostosowawczej w umowie. Dopuszczalność analogicznego zastosowania art. 629 KC nasuwa jednak potrzebę ponownej oceny problemu wpływu zmiany podatku VAT na wysokość wynagrodzenia kosztorysowego. Powstaje pytanie, czy pogląd o konieczności zmiany umowy celem dostosowania treści zobowiązania do zmiany przepisów regulujących czynnik cenotwórczy, tj. stawkę podatku VAT, jest nadal aktualny? Innymi słowy, czy zmiana stawki podatku VAT nie stanowi aktualizacji treści zobowiązania bez konieczności następczej zmiany treści umowy w zakresie wynagrodzenia? Rozstrzygnięcie przedmiotowego zagadnienia wymaga określenia charakteru wynagrodzenia kosztorysowego oraz zasad jego ustalenia. Pojęcie wynagrodzenia kosztorysowego w rozumieniu Kodeksu cywilnego  Stosownie do art. 629 KC „Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub stawek”.  Prima facie, wynagrodzenie kosztorysowe obejmuje jedynie zestawienie planowanych prac i odnoszących się do nich przewidywanych kosztów, tym samym nie zawiera kosztów materiałów. Jednakże z art. 629 zd. 2 KC wynika, że wynagrodzenie kosztorysowe obejmuje także należności za materiały lub robociznę. Należy zatem uznać za trafny pogląd, że kosztorys stanowi zestawienie (z reguły pisemne) potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i nakładów pracy z podaniem ich cen jednostkowych4. Wynagrodzenie kosztorysowe jako oparte na kosztorysie obejmuje zatem zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych5. Jak...