Abstrakt

Wprowadzenie  Przypomnijmy w tym miejscu, że ustawą nowelizującą z 5.11.2009 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych2 zniesiono wymóg żądania wniesienia przez wykonawcę zabezpieczenia tytułem prawidłowego wykonania zobowiązania3. Nadal jednak, w przypadku zamówień na roboty budowlane o strategicznym z ekonomicznego punktu widzenia znaczeniu, ustanowienie takiego zabezpieczenia jest możliwe i celowe. Zgodnie bowiem z treścią art. 147 PZP zamawiający może żądać od wykonawcy zabezpieczenia należytego wykonania umowy, a w myśl art. 148 ust. 1 PZP zabezpieczenie może być wnoszone według wyboru wykonawcy w jednej lub w kilku następujących formach: pieniądzu (tzw. kaucja pieniężna, kaucja gotówkowa); poręczeniach bankowych lub poręczeniach spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, z tym że zobowiązanie kasy jest zawsze zobowiązaniem pieniężnym; gwarancjach bankowych; gwarancjach ubezpieczeniowych; poręczeniach udzielanych przez podmioty, o których mowa w art. 6b ust. 5 pkt 2 ustawy z 9.11.2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości4.  Wreszcie, za zgodą zamawiającego zabezpieczenie może być wnoszone również: w wekslach z poręczeniem wekslowym banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej; przez ustanowienie zastawu na papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego; przez ustanowienie zastawu rejestrowego na zasadach określonych w przepisach o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów5.  Zgodnie z tradycyjnym ujęciem, wymienione zabezpieczenia można kategoryzować również wedle kryterium: zabezpieczenia osobiste (poręczenie bankowe, gwarancja bankowa, gwarancja ubezpieczeniowa, poręczenie wekslowe), zabezpieczenia rzeczowe (zastaw, zastaw rejestrowy, kaucja gotówkowa6). Takie ujęcie jest także celowe i pomocne przy dokonywaniu analizy trybów dochodzenia przez wierzyciela (inwestora) roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła budowlanego. Zabezpieczenia odnoszą się do świadczenia z umowy o roboty budowlane, tj. mają gwarantować prawidłowość wykonania zobowiązania w postaci robót budowlanych. W rzeczywistości jest tak, że przedmiot zabezpieczenia będzie służył nie tyle zapewnieniu należytego spełnienia świadczenia robót budowlanych7, ile przymusowej realizacji mogących dopiero powstać w przyszłości roszczeń z tytułu rękojmi za wady fizyczne obiektu budowlanego. Dlatego w niniejszym artykule posłużyłam się pewnym uproszczeniem, zakładając, że de facto dochodzi do zabezpieczenia wierzytelności przyszłej8.Kaucja gotówkowa  Jak już wcześniej wzmiankowano, polski ustawodawca nie normuje „zabezpieczenia w pieniądzu” jako odrębnej instytucji prawa rzeczowego, a znaczenie pojęcia kaucji nie jest jednolicie ujmowane9. Zgodnie z zasadą swobody kontraktowania10 przyjmuje się jednak, że dopuszczalne jest ustanowienie zabezpieczenia poprzez przekazanie wierzycielowi oznaczonej kwoty pieniężnej z jednoczesnym zobowiązaniem do jej zwrotu w przypadku, gdy świadczenie zostanie...