Abstrakt

Wprowadzenie  Jeżeli wykonawca robót budowlanych udzielił inwestorowi zabezpieczenia prawidłowości spełnienia świadczenia, sytuacja prawna takiego wierzyciela wydaje się na pierwszy rzut oka komfortowa. Z procesowego punktu widzenia, który wobec istnienia wad fizycznych obiektu budowlanego musi być uwzględniony w pierwszej kolejności, sprawa nie rysuje się niestety już tak optymistycznie. Z uwagi na niezwykle obszerny charakter poruszanej problematyki i konieczność dosyć kompleksowego oraz szczegółowego omówienia przynajmniej najbardziej węzłowych kwestii zdecydowano się podzielić opracowanie na dwie części, przyjmując za criterium divisionis rodzaj instrumentu zabezpieczenia. W części pierwszej zostaną przeanalizowane procesowe drogi dochodzenia roszczeń z tytułu rękojmi1 z zabezpieczeń osobistych; część drugą poświęcono z kolei w całości zabezpieczeniom o charakterze rzeczowym.   Jakkolwiek ujęcie tematu opracowania może budzić pewien sprzeciw bardziej adekwatne było posłużenie się sformułowaniem „przedmiot zabezpieczenia”, choć z uwagi na41osobisty charakter niektórych rodzajów zabezpieczeń2 wydaje się, że określenie „instrument zabezpieczenia”, jako znaczeniowo szersze, znacznie lepiej oddaje istotę problemu. Poruszana problematyka i rozważania mają charakter uniwersalny, choć odnoszone są przede wszystkim do problematyki zamówień publicznych z uwagi na szczególną treść art. 147 ustawy z 29.1.2009 r. – Prawo zamówień publicznych3, dlatego w dalszym ich toku, celem zapewnienia jasności wywodu posłużono się następującą nomenklaturą: zamawiający zamiennie z: inwestor, wierzyciel, beneficjent gwarancji, wierzyciel wekslowy; wykonawca zamiennie z: wykonawca robót, dłużnik główny, zleceniodawca gwarancji, dłużnik wekslowy; bank lub ubezpieczyciel zamiennie z: dający zabezpieczenie, udzielający poręczenia, poręczyciel, udzielający gwarancji, gwarant. Uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne dzieła budowlanego  W przypadku aktualizacji odpowiedzialności wykonawcy robót budowlanych z tytułu rękojmi za wady fizyczne4, wierzycielowi (inwestorowi) przysługuje wiele uprawnień, pozwalających w sposób wszechstronny chronić i realizować jego interesy. Zgodnie z odesłaniem art. 656 § 1 KC do rękojmi za wady wykonanego dzieła5 budowlanego stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło. Dalej art. 637 KC systematycznie przyporządkowany umowie o dzieło odsyła do regulacji umowy sprzedaży w zakresie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nieuregulowanym art. 637 KC. Rekonstrukcja treści uprawnień wierzyciela na podstawie takiego podwójnego odesłania prowadzi do konstatacji, że w obliczu ujawnienia się wad fizycznych obiektu budowlanego może on:1) domagać się naprawy dzieła budowlanego (usunięcia wad dzieła) w dodatkowym, odpowiednim terminie, przy czym wykonawca może odmówić naprawy, jeżeli wymagała nadmiernych kosztów (art. 637 § 1 KC);422) odstąpić od umowy – jednak tyko wówczas, gdy wady usunąć się nie dadzą lub gdy z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, lub gdy wykonawca nie usunął ich w wyznaczonym terminie, a wady są istotne (art. 637 § 2 zd. 1 KC);3) żądać obniżenia wynagrodzenia6 w stosunku, w jakim wartość obiektu wolnego od wad pozostaje w stosunku do jego wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad, jeżeli wady są nieistotne (art. 560 § 3 KC i 637 § 2 KC in fine);4) żądać odszkodowania w przypadku odstąpienia od umowy lub obniżenia wynagrodzenia w zakresie wyznaczonym treścią art. 566 § 1 KC7.  W przypadku braku woli spełnienia świadczenia z rękojmi przez wykonawcę, uprawnienia powyższe i wynikające z ich wykonania roszczenia...