Abstrakt

Wprowadzenie Wielość problemów związanych ze stosowaniem tej instytucji prowadzi do częstych zmian legislacyjnych, których trafność jest następnie weryfikowana w praktyce postępowań. Liczbę i częstotliwość dokonywanych zmian należy tłumaczyć obowiązkiem wyważenia przeciwstawnych racji, jakie ustawodawca musi uwzględnić w procesie stanowienia prawa. Niezbędne jest bowiem stworzenie mechanizmu eliminującego ryzyko udzielenia zamówienia publicznego osobie nieprzygotowanej, która nie jest w stanie wykonać powierzonego zadania w sposób prawidłowy, co implikuje obowiązek dokładnej oceny jego zdolności w zakresie realizacji zamówienia. Ze względu na zasadę jawności, uczciwości i równego traktowania wykonawców musi to nastąpić przede wszystkim poprzez ocenę przedkładanych dokumentów lub oświadczeń. Ocena wykonawcy dokonywana na podstawie przedkładanych dokumentów nie może stanowić celu samego w sobie i rzutować negatywnie na sprawny przebieg postępowania o zamówienia czy też prowadzić do wyniku, który nie miałby ekonomicznego uzasadnienia. Głównym celem konkurencyjnego postępowania o udzielenie zamówienia jest przecież optymalizacja wydatkowania środków publicznych.  Nie ulega wątpliwości, że skrupulatna, wnikliwa analiza przedkładanych dokumentów jest czasochłonna, co musi rzutować negatywnie na szybkość przeprowadzenia postępowania. Efektywna ocena dokumentów nieuchronnie prowadzi też do ujawnienia braków lub błędów zawartych w dokumentach, co implikuje pytanie o dalszy udział wykonawcy w postępowaniu o zamówienie publiczne. Jego wykluczenie może oznaczać konieczność unieważnienia postępowania, co w konsekwencji ostatecznie spowalnia proces udzielania zamówienia. W tym miejscu uwidacznia się z całą jaskrawością problem wyważania racji przemawiających za ochroną środków publicznych przed ich utratą, tj. ich wydatkowaniem na wykonanie zamówienia przez niesprawdzonego wykonawcę, oraz sprawnym, szybkim realizowaniem zadań przez zamawiającego, które przecież często stanowią zadania publiczne. Patrząc na przedstawiony dylemat z perspektywy piętnastolecia obowiązywania ustawy regulującej udzielanie zamówień publicznych, stwierdzić należy, iż generalnie ustawodawca dąży do jednoznacznego rozwiązania problemu, na przemian bądź to przyznając prymat zasadzie rzetelności dokumentów, uznając przy tym, że wszelki błąd wykonawcy oznacza jego dyskwalifikację, bądź też uznając za nadrzędne udzielenie zamówienia publicznego, co determinuje dopuszczalność sanowania błędów popełnionych przez wykonawcę. Można zaryzykować tezę, iż probierzem podejścia ustawodawcy do rozwiązania powyższego problemu jest kształt normatywny instytucji uzupełnienia dokumentów lub oświadczeń, z tych względów celowe jest przeanalizowanie ewolucji zasad przedkładania i uzupełniania dokumentów (oświadczeń) w postępowaniu o zamówienie. W pierwotnej wersji ustawy o zamówieniach publicznych kwestia zaniechania przedłożenia dokumentów (oświadczeń) lub ich złożenia w sposób błędny nie była w ogóle regulowana1. Nowelą, która weszła w życie 9.11.1997 r., dodano art. 27a pkt 2, tym samym zamawiający zobowiązany był odrzucić ofertę uczestników postępowania, którzy nie złożyli wymaganych oświadczeń lub nie spełnili innych wymagań określonych w ustawie lub specyfikacji istotnych warunków zamówienia2. Wynika stąd, iż ustawodawca w sposób bezwzględny sankcjonował zaniechanie lub błąd uczestnika postępowania, nakazując dyskwalifikację jego oferty. Instytucja uzupełnienia (wyjaśnienia) dokumentów potwierdzających spełnienie przez uczestników warunków udziału w postępowaniu, a więc nie oświadczeń, została wprowadzona dopiero na mocy ustawy nowelizacyjnej, która weszła w życie 1.1.2002 r.3, co było podyktowane dostosowywaniem prawodawstwa krajowego do wzorów wynikających z prawa europejskiego4. Artykuł 22 ust. 7a ustawy został jednak uchylony nowelą, która weszła w życie 20.10.2003 r.5, ponieważ był on wykorzystywany do wpływania na wynik postępowania o zamówienie publiczne6. Zapewne z tych względów ustawodawca wprowadzając ustawę – Prawo zamówień publicznych, w pierwotnej wersji ograniczył dopuszczalność uzupełniania dokumentów jedynie do tych, potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu, w sytuacji gdy postępowanie miałoby być unieważnione7. Jednakże ustawą z 7.4.2006 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych8 odwrócono zasadę i nakazano zamawiającym wzywać wykonawców do uzupełnienia oświadczeń i dokumentów potwierdzających...