Abstrakt

Wprowadzenie Powołany powyżej przepis koresponduje z art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary2, według którego "wobec podmiotu zbiorowego można orzec: [...] zakaz ubiegania się o zamówienie publiczne [...]". Szczegółowe rozważania odnoszące się do istoty tego rodzaju sankcji oraz przesłanek jej stosowania poprzedzić należy zdefiniowaniem istoty odpowiedzialności, o której mowa w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, oraz scharakteryzowaniem przesłanek, od spełnienia których zależy jej uruchomienie.Zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Ustawa określa zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary jako przestępstwa lub przestępstwa skarbowe oraz zasady postępowania w przedmiocie tej odpowiedzialności. Ani treść podstawowego art. 1, ani też sam tytuł ustawy nie wskazują jednoznacznie, że odpowiedzialność w niej przewidziana ma charakter karny. Należy tu zwrócić uwagę, że pierwotny tytuł ustawy – "ustawa o odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych" – w czasie prac w Sejmie został zmieniony na obecny. Ta korekta – pozornie mało istotna – już w czasie prac w Sejmie nad projektem ustawy dała asumpt do wysuwania twierdzeń, że odpowiedzialność zaproponowana w projekcie, a następnie w niezmienionym kształcie przyjęta w pierwotnym brzmieniu ustawy, nie ma charakteru odpowiedzialności karnej, lecz jest odpowiedzialnością sui generis, "odpowiedzialnością prawną podmiotów zbiorowych", która "zbliża się do odpowiedzialności karnej, ale nią nie jest"3.  Należy tu podkreślić, że w wyroku z 3.11.2004 r.4, wydanym po rozpoznaniu wniosku Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych, którym zainicjowane zostało postępowanie w przedmiocie konstytucyjności niektórych przepisów ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, Trybunał Konstytucyjny wyraził pogląd, iż przyjęty w ustawie model odpowiedzialności nie może być uznany za odpowiedzialność karną sensu stricto. W tym zakresie – w ślad za M. Filarem5 – TK stwierdził, iż podstawą materialną tego rodzaju odpowiedzialności nie jest wyczerpanie przez podmiot odpowiedzialności swoim czynem ustawowych znamion określonej normy prawa karnego, typizującej przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Jak podkreślił, w przypadku tego rodzaju odpowiedzialności brak jest typowego dla prawa karnego naruszenia przez podmiot odpowiedzialności karnej tzw. normy sankcjonowanej. Prawnokarną normę sankcjonowaną, typizującą określone przestępstwo, narusza bowiem w tym przypadku nie podmiot zbiorowy, ale osoba fizyczna. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego zaś nie ma charakteru...