Abstrakt

Wprowadzenie Przedsiębiorstwo składające ofertę na wykonanie zamówienia publicznego musi zostać poddane badaniu wiarygodności ekonomicznej pod kątem jego zdolności do realizacji kontraktu. Wymóg taki określa ustawa Prawo zamówień publicznych1 (dalej PZP), która stanowi, że o udzielenie zamówienia mogą ubiegać się wykonawcy2, którzy (m.in.) znajdują się w sytuacji ekonomicznej i finansowej zapewniającej wykonanie zamówienia3. Choć zgodnie z literą prawa kryterium ekonomiczne nie może stanowić elementu wyboru najlepszej oferty, to zlecający ma prawo sprawdzić, czy wykonawca spełnia minimalne wymogi ekonomiczne, finansowe i techniczne umożliwiające mu należyte wykonanie zamówienia. Ograniczenia badania sytuacji ekonomicznej Badanie zdolności ekonomicznej podmiotu jest próbą przewidzenia przyszłych konsekwencji: obecnej sytuacji wykonawcy, z uwzględnieniem jego doświadczenia oraz stopnia przygotowania do realizacji kontraktu. Ponieważ podejmuje się próbę stworzenia prognozy przyszłości na podstawie obecnej sytuacji (i sytuacji historycznej), dlatego skuteczność takich analiz jest ograniczona, gdyż o ile można dość skutecznie określić sytuację podmiotu na dzień sporządzania analizy (choć zawsze istnieje możliwość upiększenia sprawozdań finansowych), o tyle już przewidywanie (niekiedy odległej) przyszłości oparte na danych historycznych jest dość skomplikowane i niepewne.  Drugim problemem badania jest częsta sezonowość działalności gospodarczej, szczególnie w budownictwie, przez co wskaźniki finansowe ulegają gwałtownym wahaniom w obrębie roku. W wielu branżach konieczne staje się sprawdzenie danych kwartalnych, aby uzyskać lepszy wgląd w prawdziwą płynność i wypłacalność podmiotu. Do tego dochodzi cykliczność długookresowa, koniunkturalna, która również może znacząco zmieniać sytuację wykonawcy. Trzecim problemem analizy na potrzeby przetargu jest sama konstrukcja sprawozdań finansowych i innych dokumentów, których może zgodnie z prawem domagać się zamawiający, które niejednokrotnie nie podają wszystkich istotnych informacji. Pojawia się wtedy potrzeba uzupełnienia informacji bądź to danymi z informacji dodatkowej (jeżeli wykonawca takową sporządza), bądź z innych źródeł. Oczywiście możliwość uzyskania takich uzupełniających informacji zależy od wielkości kontraktu, jego skomplikowania i wielkości, jak również w przypadku analizy finansowej, od formy ewidencji gospodarczej wykonawcy oraz od obowiązujących przepisów.  Czwartym problemem może być częściowa nieporównywalność informacji finansowej, gdyż jedno przedsiębiorstwo może sporządzać np. rachunek wyników w układzie kalkulacyjnym, a drugie w układzie rodzajowym. Jedno przedsiębiorstwo może stosować polskie zasady rachunkowości, a drugie standardy międzynarodowe. Ponadto zakres dostępnej informacji finansowej zależy od formy prawnej i formy ewidencji gospodarczej wykonawcy (jeżeli jednak jednym z warunków przystąpienia do przetargu jest obrót przekraczający 800 tys. euro, wtedy na mocy ustawy o rachunkowości wykonawca jest zobowiązany prowadzić pełną rachunkowość i sporządzać co najmniej dwa sprawozdania finansowe – bilans i rachunek zysków i strat). Kolejnym problemem może być kwestia audytu zewnętrznego wykonawcy – sprawozdania finansowe nie poddane badaniu przez biegłego rewidenta mogą zawierać różnorakie błędy, które mogą ukazać wykonawcę w nieprawdziwym świetle. Z tych to powodów analizy finansowe są uzupełniane badaniem doświadczenia wykonawcy, efektywności realizacji wcześniejszych projektów, wymaganiem referencji, opinii i gwarancji bankowych. Czyli do sytuacji finansowej dokłada się także badanie charakteru (zachowania na rynku) przedsiębiorstwa, wiarygodności w oczach instytucji finansowych, wiarygodności w oczach dotychczasowych klientów. Źródła informacji finansowej Sytuacja ekonomiczna wykonawcy ma być na tyle dobra, aby umożliwiła należyte wykonanie zamówienia, czyli musi spełniać podstawowe minimum zapewniające brak zagrożenia upadłością lub niemożnością...