Abstrakt

Wprowadzenie W Polsce wykonywanie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie jest regulowane ustawą z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t. jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.), zwaną dalej Prawem budowlanym, i ustawą z 15.12.2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 ze zm.), zwaną dalej ustawą o samorządach zawodowych. Zgodnie z Prawem budowlanym samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać wyłącznie osoby posiadające odpowiednie wykształcenie techniczne i praktykę zawodową, dostosowaną do rodzaju, stopnia skomplikowania działalności oraz innych wymagań związanych z wykonywaną funkcją, posiadające uprawnienia budowlane wydane przez organ samorządu zawodowego. Prawo polskie określa warunki uzyskania takich uprawnień. Samodzielne funkcje techniczne w budownictwie mogą wykonywać również obywatele Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii, posiadający w tych państwach prawo wykonywania czynności odpowiadających samodzielnym funkcjom technicznym w budownictwie, jeżeli ukończyli studia wyższe zagraniczne uznane w Polsce za równorzędne; odbyli 2-letnią praktykę przy sporządzaniu projektów lub na budowie. Za weryfikację spełnienia wskazanych warunków odpowiada właściwy organ samorządu zawodowego. Prawo budowlane nakazuje prowadzenie rejestrów związanych z pełnieniem samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, w tym rejestru osób posiadających uprawnienia budowlane. Z kolei ustawa o samorządach zawodowych określa, iż osoby, obywatele Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Szwajcarii, posiadający w tych państwach prawo wykonywania czynności odpowiadających samodzielnym funkcjom technicznym w budownictwie, po przeprowadzeniu postępowania weryfikacyjnego uzyskują decyzję w sprawie uprawnień budowlanych, a w wypadku nadania uprawnień budowlanych izba inżynierów budownictwa, wskazana przez zainteresowanego, jest zobowiązana do dokonania wpisu na listę członków. W specyfikacjach istotnych warunków zamówienia oraz ogłoszeniach o zamówieniach polskie podmioty udzielające zamówień publicznych na roboty budowlane lub usługi projektowe na podstawie ustawy z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655), zwanej dalej PZP, weryfikują spełnianie powyższych przepisów prawa przez oferentów poprzez domaganie się dokumentów potwierdzających wpis kluczowego personelu do centralnych rejestrów oraz potwierdzających członkostwo w Krajowej Izbie Inżynierów Budownictwa (właściwej okręgowej izbie inżynierów budownictwa). Dnia 2.5.2008 r. weszła w życie ustawa z 18.3.2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. Nr 63, poz. 394). Autorzy koncentrują się na określeniu skutków tej regulacji dla postępowań o udzielenie zamówienia publicznego na roboty budowlane oraz usługi projektowe.  Niniejszy artykuł składa się z 5 części. Część pierwsza poświęcona jest szczegółowej analizie wymogów związanych z uznawaniem kwalifikacji zawodowych, wynikających z prawa europejskiego, przede wszystkim dyrektywy dotyczącej uznawania kwalifikacji zawodowych (dyrektywa 2005/36/WE). W części drugiej omówiony został problem dopuszczalności w świetle prawa wspólnotowego dotyczącego zamówień publicznych stosowania jako kryterium kwalifikacji wykonawców w postępowaniu o zamówienie publiczne warunku obowiązkowej przynależności do samorządu zawodowego kraju przyjmującego. Część trzecia to omówienie polskich przepisów dotyczących uznawania kwalifikacji zawodowych w dziedzinie architektury i inżynierii. Część czwarta zawiera analizę regulacji PZP w zakresie dotyczącym określania warunków udziału w postępowaniu odnoszących się do kwalifikacji zawodowych do projektowania oraz kierowania robotami budowlanymi. Autorzy odnieśli się również do praktyki formułowania takich warunków. Wreszcie część piąta, w formie podsumowania, zawiera krytyczną ocenę tej praktyki. Autorzy zalecają jej zmianę, formułując w tym zakresie stosowne rekomendacje. Wspólnotowe regulacje dotyczące uznawania kwalifikacji zawodowych Zgodnie z art. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) zadaniem Wspólnoty jest m.in. popieranie harmonijnego, zrównoważonego i stałego rozwoju działalności gospodarczej. W tym celu zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. c TWE działania Wspólnoty obejmują ustanowienie rynku wewnętrznego, którego najistotniejszym założeniem jest zniesienie między państwami członkowskimi przeszkód w swobodnym przepływie towarów, osób, usług i kapitału. Jednym z elementów rzeczywistego funkcjonowania rynku wewnętrznego jest stworzenie systemu pozwalającego na wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Stąd w art. 47 ust. 1 TWE przewiduje się ustanowienie wspólnotowych ram prawnych dotyczących wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji zawodowych. Obowiązującym obecnie aktem prawa wspólnotowego w tym zakresie jest dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7.9.2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych2, której termin transpozycji do porządków prawnych państw członkowskich upłynął 19.10.2007 r. Zakres dyrektywy 2005/36/WE Przepisy dyrektywy 2005/36/WE ustanawiają wspólnotowe ramy prawne dla obywateli krajów członkowskich UE, którzy zamierzają praktykować zawód regulowany w państwie członkowskim innym niż ten, w którym uzyskali stosowne kwalifikacje zawodowe. Dla zakresu dyrektywy 2005/36/WE kluczowe znaczenie ma pojęcie "zawód regulowany". Obejmuje ono każdą działalność zawodową lub zespół działalności zawodowych, których podjęcie, wykonywanie lub jeden ze sposobów wykonywania wymaga, bezpośrednio bądź pośrednio, na mocy przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych, posiadania specjalnych kwalifikacji zawodowych3. Chodzi tu o kwalifikacje potwierdzone zarówno takimi dokumentami, jak: dyplomy, świadectwa lub inne dokumenty wydane przez odpowiednie organy, potwierdzające pomyślne ukończenie kształcenia zawodowego, jak i dokumentami poświadczającymi kompetencje albo doświadczenie4. Pojęcie to oddaje różnorodność objętych nim zawodów: od wolnych zawodów, takich jak lekarz i architekt, poprzez fryzjerów oraz masażystów, aż po rzemieślników5. Dyrektywa 2005/36/WE określa zarówno wspólnotowe reguły dostępu do zawodu, jak i jego wykonywania6. Skutki uznania kwalifikacji zawodowych reguluje art. 4 ust. 1, zgodnie...