Abstrakt

Ograniczenia zasad rynku wewnętrznego ze względu na wymogi imperatywne3 Zgodnie z art. 14 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską "Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu". Rynek wewnętrzny nie jest jednak celem samym w sobie, służy stworzeniu warunków, które mają prowadzić do zapewnienia zrównoważonego rozwoju gospodarczego na terytorium 27 państw członkowskich UE. Podstawą funkcjonowania rynku wewnętrznego jest rzeczywiste zrealizowanie zasad wskazanych w TWE, czyli swobody przepływu towarów, usług, przedsiębiorczości oraz kapitału. Zasady te podlegają pewnym ograniczeniom, które najkrócej można nazwać wymogami imperatywnymi, czyli wymogami odnoszącymi się do wartości, które uznano za stojące w hierarchii ponad wymiarem spraw gospodarczych (ekonomicznych). Wyraźnie odnosi się do nich sam Traktat, wskazując w art. 30, 45, 46 i 55 na względy moralności publicznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia oraz życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej jak również tych, które tradycyjnie związane są z kompetencjami przypisanymi władzy publicznej. Państwa członkowskie będące twórcami Traktatu uznały bowiem, że istnieje pewien uzgodniony katalog wartości, które pozostają w domenie ich kompetencji i mają przeważające znaczenie w stosunku do zasad związanych z prawem konkurencji. Nie wystarczy jednak przywołanie jednej z wyżej wymienionych okoliczności, aby możliwa była derogacja od Traktatu i reguł wydanych na jego podstawie. Analiza wymienionych przepisów potwierdza tę tezę. W art. 30 czytamy, że wprowadzane zakazy i ograniczenia "nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi".  Każde ze wskazanych wyłączeń należy badać, uwzględniając zasadę proporcjonalności, która zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ETS oznacza, że wszelkie odstępstwo od reguł traktatowych lub przepisów wydanych na jego podstawie musi być ograniczone do tego, co rzeczywiście niezbędne dla osiągnięcia określonego celu4. Przywołane wyżej przepisy Traktatu nie są jedynymi, które pozwalają państwom członkowskim na wprowadzenie ograniczeń w stosunku do zasad kształtujących rynek wewnętrzny.  Traktat przewiduje dodatkowe wyłączenie, do którego odnosi się art. 296. Zanim przytoczymy jego treść, należy przypomnieć, że Traktat podpisany został w 1957 r., a negocjacje nad jego kształtem trwały od początku lat 50., czyli zaledwie 5 lat po zakończeniu II wojny światowej w Europie, w której sprawy bezpieczeństwa, w szczególności militarnego, były niezwykle istotne. Od tego czasu wiele się zmieniło w sferze realiów politycznych, jednak treść Traktatu pozostała w tym zakresie aktualna. Brzmi ona następująco:1. " Postanowienia niniejszego Traktatu nie stanowią przeszkody w stosowaniu następujących reguł:a) żadne Państwo Członkowskie nie ma obowiązku udzielania informacji, których ujawnienie uznaje za sprzeczne z podstawowymi interesami jego bezpieczeństwa;b) każde Państwo Członkowskie może podejmować środki, jakie uważa za konieczne w celu ochrony podstawowych interesów jego bezpieczeństwa, a które odnoszą się do produkcji lub handlu bronią, amunicją lub materiałami wojennymi; środki takie nie mogą negatywnie wpływać na warunki konkurencji na wspólnym...