Abstrakt

Wprowadzenie Niezależnie od funkcji, jaką spełniają ubezpieczenia majątkowe i osobowe, powinny one być świadczone z zachowaniem wymagań określanych mianem "zasad ubezpieczeń". Niektóre z tych zasad muszą być przestrzegane w sposób bezwzględny, gdyż bez tego ubezpieczenia nie spełniają swych podstawowych zadań.  Podstawową i bezwzględnie wymaganą zasadą ubezpieczeń jest zasada realności oparta na pewności oraz gwarancji urzeczywistnienia prawa do otrzymania odszkodowania.  Zgodnie z tą zasadą zamawiający musi mieć gwarancję, iż w przypadku wystąpienia zdarzenia losowego objętego ubezpieczeniem powstała strata zostanie pokryta przez ubezpieczyciela w granicach określonych w ogólnych warunkach ubezpieczenia (w skrócie OWU).  Obok gwarancji prawnych realności ochrony ubezpieczeniowej istotny jest fakt posiadania przez ubezpieczycieli środków finansowych w wysokości zapewniającej wypłatę odszkodowań i świadczeń w każdym okresie trwania umowy ubezpieczenia. Prawne zabezpieczenie wykonania zasady realności sprowadza się m.in. do:1. ochrony przed nieuzasadnioną odmową wypłaty odszkodowań i świadczeń,2. możliwości sądowego dochodzenia roszczeń wobec ubezpieczyciela,3. określenia terminów wypłaty bezspornej części odszkodowań i świadczeń,4. jednoznacznego i zrozumiałego określenia w OWU obowiązków oraz praw stron umowy ubezpieczenia wraz z podaniem wyłączeń i ograniczeń odpowiedzialności ubezpieczyciela. Kolejną zasadą, zgodnie z którą powinny być świadczone usługi ubezpieczeniowe, jest zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej dotycząca poziomu pokrycia strat związanych z realizacją ryzyka objętego ubezpieczeniem. Celem tej zasady jest pełne pokrycie wszystkich strat, jakie wystąpiły, bez stosowania zbędnych ograniczeń. Na poziom realizacji zasady pełności ochrony ubezpieczeniowej wpływają również techniczne aspekty ubezpieczeń. W ubezpieczeniach majątkowych poziom pokrycia strat losowych uzależniony jest od wysokości ubezpieczenia (stosunek sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczonego przedmiotu) oraz wysokości odszkodowania. Najkorzystniejsza jest sytuacja, w której suma ubezpieczenia jest równa wartości ubezpieczenia (ubezpieczenie w pełnej wysokości). Jeżeli suma ubezpieczenia jest wyższa od wartości ubezpieczonego mienia, wystąpi nadubezpieczenie. Jeżeli suma ubezpieczenia jest niższa od wartości ubezpieczonego mienia, wystąpi niedoubezpieczenie (nie ma pełnej ochrony ubezpieczeniowej).  Ostatnią z zasad ubezpieczeń jest zasada powszechności dotycząca podmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową oraz przedmiotów i rodzajów ryzyka podlegających ubezpieczeniu. Zgodnie z tą zasadą każdy podmiot zamierzający ograniczyć ryzyko poprzez ubezpieczenie powinien mieć taką możliwość. Istotnym czynnikiem wpływającym na powszechność ochrony ubezpieczeniowej jest niewątpliwie poziom świadomości ubezpieczeniowej oraz stosowany przymus w ubezpieczeniach obowiązkowych. Chodzi tutaj również o dostosowanie ubezpieczeń do potrzeb klientów. W celu zwiększenia zainteresowania ubezpieczonych bezpieczeństwem ubezpieczonego mienia zakłady ubezpieczeń stosują takie instrumenty ograniczające odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń, jak: udział własny, franszyzę integralną i franszyzę redukcyjną.  W Polsce problematyka ubezpieczeń majątkowych i osobowych została uregulowana w:1. przepisach tytułu XXVII KC (art. 805-834),2. ustawie z 22.5.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. Nr 124, poz. 1151, ze zm.) - dalej DziałUbU,3. ustawie z 22.5.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 1214, poz. 1152 ze zm.),4. ustawie z 22.5.2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych (Dz.U. Nr 124, poz....