Abstrakt

Kwestia braku zwolnienia gruntów i budowli zajętych na Miejsca Obsługi Podróżnych (MOP) jako miejsc niestanowiących elementów niezbędnych autostrady, była przedmiotem analizy dokonanej w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2.12.2020 r. (II FSK 2051/18). NSA uznał, że spółka jest podatnikiem podatku od nieruchomości, a grunty i budowle zajęte na prowadzenie MOP nie są gruntami i budowlami wykorzystywanymi do eksploatacji autostrady. Przyjęto, że grunty i posadowione na nich budowle nie służą działalności gospodarczej, związanej z eksploatacją autostrady płatnej, budynki zaś w ogóle nie mogą być objęte wyłączeniem, o którym mowa w art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019, poz. 1170 ze zm.; dalej PodLokU).
Na coraz to nowych odcinkach autostrad powstają tzw. Miejsca Obsługi Podróżnych (dalej MOP), w których zazwyczaj dzierżawcy zobowiązują się do zagospodarowania wydzierżawionych gruntów przez wybudowanie i utrzymanie na nich obiektów o funkcji wypoczynkowo-usługowej. W ich skład wchodzić mogą takie obiekty jak: stacje paliw płynnych, stacje paliwa gazowego, stanowiska obsługi pojazdów, stanowiska postojowe dla samochodów osobowych, autobusów, samochodów ciężarowych w tym z naczepami, jezdnie manewrowe do obiektów, oświetlenie, sklepy samoobsługowe, motele, restauracje szybkiej obsługi, obiekty sanitarne, stanowiska zrzutu nieczystości czy strefy cichego wypoczynku. Opisywany w niniejszym artykule spór skoncentrował się wokół zasadności i sposobu opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów, budynków oraz budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, znajdujących się w obrębie autostrady płatnej w punktach obsługi podróżnych. W ocenie podatnika zwolnienie zawarte art. 2 ust. 3 pkt 4 PodLokU stanowiące, że nie podlegają opodatkowaniu m.in. grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowane w nich budowle – z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych – obejmuje też grunty i budowle zajęte dla MOP, gdyż miejsca te są elementem niezbędnym autostrady. Zdaniem natomiast organów, przepis ten nie ma zastosowania do gruntów i budowli zajętych przez MOP, gdyż działalność w nich prowadzona jest działalnością gospodarczą inną niż eksploatacja autostrad. Niewątpliwie zakres wyłączenia spod opodatkowania wynikającego z art. 2 ust. 3 pkt 4 PodLokU zależny jest od rozumienia użytego w tym przepisie pojęcia „działalności gospodarczej polegającej na eksploatacji autostrad płatnych”. W omawianym wyroku podatnik posiadał status koncesjonariusza uprawnionego do eksploatacji autostrady płatnej i w tym zakresie korzystał z wyłączenia spod opodatkowania podatkiem od nieruchomości, co do gruntów zajętych pod pasy drogowe dróg publicznych w rozumieniu przepisów o drogach publicznych oraz zlokalizowanych w nich budowli z art. 2 ust. 3 pkt 4 PodLokU. W związku z tym podatnik uznał, że sam niekwestionowany status koncesjonariusza pozwala na przyjęcie, że wszystkie posiadane przez niego grunty i budowle związane są z prowadzenie autostrady płatnej. Podatnik nie dostrzegł jednakże, że wspomniane wyłączenie nie ma charakteru bezwzględnego i podmiotowego. Nie jest zatem tak, że wszystkie grunty i budowle stanowiące przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości, należące do podmiotu prowadzącego eksploatację autostrady płatnej, które położone są w pasie drogi, nie będą podlegać opodatkowaniu. Przepis art. 2 ust. 3 pkt 4 PodLokU stanowi, że opodatkowaniu podlegają te grunty i budowle, które związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych. Zwrócić należy także uwagę na pojęcie związku z prowadzeniem działalności gospodarczej polegającej na eksploatacji autostrady płatnej, które to kojarzyć należy ze sposobem wykorzystania danych przedmiotów opodatkowania, a nie z tym w czyim posiadaniu się one znajdują. Posiadanie przez podmiot eksploatujący autostradę płatną traktować należy jako warunek konieczny, lecz niewystarczający dla wyłączenia spod opodatkowania. Skoro bowiem wyłącznie podmiot mający koncesję może legalnie zajmować się działalnością polegającą na eksploatacji autostrady płatnej, to zastosowanie wyłączenia z art. 2 ust. 3 pkt 4 PodLokU można w ogóle rozważać tylko wówczas, gdy przedmioty opodatkowania będą znajdować się w jego posiadaniu.