Abstrakt

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego stanowią kluczowe polskie narzędzia polityki przestrzennej. W literaturze przedmiotu coraz częściej zwraca się uwagę na słabości wskazanych aktów. Należy do nich niewątpliwie ograniczony wpływ studium na realizowaną w gminie politykę przestrzenną. Czasami realny wpływ sprowadza się do oceny, jak postanowienia studium mają się do treści przyszłych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. W związku z powyższym w niniejszym artykule przeanalizowano wybrane tezy orzecznicze na ten temat. Skupiono się na art. 10 ust. 2 pkt 1 ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 293 ze zm.; dalej PlanZagospU). Zgodnie z nim w studium określa się uwzględniające bilans terenów pod zabudowę kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz przeznaczeniu terenów, a także kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny przeznaczone pod zabudowę oraz tereny wyłączone spod zabudowy. Szerszy dylemat pojawia się, w przypadku gdy na podstawie studium jest sporządzany plan miejscowy lub też gdy taki plan miejscowy jest podważany przed sądem administracyjnym.
W pierwszej kolejności należy zająć się tym, jaka jest realna rola postanowień studium. Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie (wyrok z 22.6.2017 r., II SA/Ol 393/17, Legalis, ID: 366584359), postanowienia studium dotyczące zagospodarowania terenów gminy powinny wyznaczać konkretne dyrektywy na przyszłość, jednakże nie mogą regulować kwestii szczegółowych, zastrzeżonych przez ustawodawcę dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Precyzyjne określenie przeznaczenia terenów i granic pomiędzy nimi następuje w miejscowym planie. O ile zatem ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego powinny być w miarę szczegółowe, o tyle treść studium powinna być formułowana w sposób bardziej ogólny, a studium nie może ustalać tego, co ustawowo zostało zastrzeżone dla treści miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zdaniem sądu dopuszczenie możliwości ustalenia przeznaczenia, szczegółowych zasad zabudowy i zagospodarowania terenu, w tym ograniczenia (także zakaz) w studium stawiałoby pod znakiem zapytania celowość uchwalania miejscowego planu zagospodarowani przestrzennego, skoro normy o charakterze jednoznacznym i szczegółowym w zakresie przeznaczenia terenu i jego zagospodarowania zostały zamieszczone w studium. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania terenu nie powinno zawierać norm określających przyszłe przeznaczenie terenu poprzez uzależnianie tego przeznaczenia (przyszłego) od jakichkolwiek zdarzeń przyszłych lub niepewnych. Tego rodzaju warunki lub zastrzeżenia mogą się znajdować wyłącznie w przepisach odrębnych, które z woli ustawodawcy kształtują zagospodarowanie terenu łącznie z planami miejscowymi. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie jest aktem, w którym zamieszcza się informacje, zalecenia, czy też innego rodzaju niewiążące sugestie. W rezultacie zamieszczenie w studium regulacji o charakterze informacyjnym stanowi istotne naruszenie zasad jego sporządzania skutkujące nieważnością uchwały w części zawierającej taką regulację.