Nieruchomości

nr 7/2018

Zgoda na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

Małgorzata Agata Panek
Autorka jest doktorem nauk prawnych, pracownikiem w Kancelarii Adwokackiej Konrada Panka w Płocku oraz członkiem Towarzystwa Naukowego Płockiego.
Abstrakt

Grunty rolne i leśne stanowią przykład dobra szczególnej kategorii, wykorzystywanego niemalże we wszystkich obszarach działalności człowieka. Postępujący rozwój cywilizacyjny, w tym przemysłowy, ale także zwiększenie liczby ludności, przyczyniają się do nieustannego wzrostu popytu na tego rodzaju dobro. Jednocześnie ograniczona podaż ziemi sprawia, iż gałęzie gospodarki narodowej jak leśnictwo, rolnictwo, budownictwo, energetyka czy transport i łączność, nieustannie konkurują ze sobą o powyższy czynnik produkcji. Badania wskazują, iż przepływ ziemi pomiędzy poszczególnymi sektorami gospodarczymi ma najczęściej charakter jednokierunkowy, tzn. ziemia zmienia swoje przeznaczenie z rolnego bądź leśnego na cele nierolne i nieleśne, zaś rekultywacja gruntów odbywa się niezmiernie rzadko. Rolą państwa jest ochrona gruntów rolnych i leśnych oraz umożliwienie ich jak najlepszego wykorzystania, widoczne m.in. w kontroli nad przepływem ziemi do działów o nierolnym i nieleśnym charakterze. Prawna ochrona gruntów zmierza do przeciwdziałania kurczeniu się zasobów rolnych i leśnych, wprowadzając z jednej strony procedury sprzyjające efektywnemu wykorzystywaniu ziemi, z drugiej zaś ograniczające wykluczenie z rolniczego i leśnego użytkowania gleb o szczególnych walorach uprawnych. Jednym z najbardziej istotnych etapów procedury zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych jest uzyskanie zgody na zmianę ich przeznaczenia. Procedura zgody stwarza możliwość przyjrzenia się gospodarczemu znaczeniu gruntu i dokonania oceny racjonalności pozostawienia go w strukturach rolnych czy leśnych. Z danych publikowanych przez Agencję Nieruchomości Rolnych wynika, iż jedynie połowa gruntów wyłączanych z użytków rolnych i leśnych zmienia swe przeznaczenie z dochowaniem stosownej regulacji. W pozostałym zakresie widoczne są zarówno przykłady faktycznego użytkowania gruntów w innych celach niż rolne i leśne, z pominięciem zmiany ich przeznaczenia, jak również nieudolne i niezgodne z prawem przekształcenie. W obu przypadkach konsekwencje prawne zaistniałych nieprawidłowości ponosi najczęściej właściciel bądź użytkownik wieczysty gruntu. Mowa chociażby o trudnościach w realizowaniu procesu budowlanego. Jednakże, o ile zmiana faktycznego sposobu użytkowania gruntu wymaga co do zasady aktywności właściciela (użytkownika wieczystego), o tyle błędy zaistniałe w procedurze zmiany przeznaczenia występują bez jego udziału i obciążają w istocie organ administracyjny.