Abstrakt

Ograniczone prawa rzeczowe, które w znacznym stopniu są ograniczonymi prawami rzeczowymi na nieruchomościach (np. hipoteki czy służebności), z reguły mają długą perspektywę czasową. W związku z tym ustawodawca przewidział możliwość zmiany treści tych praw, biorąc pod uwagę potrzebę jej dostosowania do zmieniających się okoliczności. Podstawową regulację w tym zakresie przewiduje art. 248 KC, dopuszczający umowną zmianę treści ograniczonego prawa rzeczowego. Jest to unormowanie, dające podstawę uzgodnienia zmian w tym zakresie między zainteresowanymi podmiotami (uprawnionym i właścicielem obciążonej nieruchomości). Poniżej skoncentrujemy się na przedstawieniu uwarunkowań, w tym zwłaszcza formalnych, wynikających z powyższego przepisu. Dla pełności obrazu należy jednak wspomnieć, że ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomościach mogą być zmieniane także w innych, pozaumownych trybach: sądowym i administracyjnym. W kwestii ingerencji sądu na uwagę zasługuje zwłaszcza kodeksowa regulacja dotycząca służebności. I tak art. 290 § 3 KC stanowi, że jeżeli wskutek podziału nieruchomości władnącej albo nieruchomości obciążonej sposób wykonywania służebności wymaga zmiany, sposób ten w braku porozumienia stron będzie ustalony przez sąd. Z kolei dla aspektu administracyjnego podstawowe znaczenie ma unormowanie wywłaszczania nieruchomości uregulowane w ustawie z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 1774 ze zm.; dalej GospNierU). Wywłaszczenie nieruchomości polegać bowiem może nie tylko na pozbawieniu, ale także na ograniczeniu w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości (art. 112 ust. 2 GospNierU). Innym prawem rzeczowym na nieruchomości w tym rozumieniu jest bez wątpienia ograniczone prawo rzeczowe.