Abstrakt
Przepisy dotyczące zwolnień z podatku od towarów i usług w zakresie dostawy budynków, budowli (lub ich części) wywołują wiele wątpliwości i kontrowersji. Jedną z nich wydaje się obowiązek składania sformalizowanego oświadczenia przez obie strony transakcji celem rezygnacji ze zwolnienia z podatku bez możliwości wykazania w żaden inny sposób takiego zamiaru stron transakcji przed jej dokonaniem.W myśl art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.; dalej VATU) zwalnia się z podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
1) dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,2) pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.Natomiast zgodnie z art. 43 ust. 10 i 11 VATU podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 10, i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, pod warunkiem że dokonujący dostawy i nabywca budynku, budowli lub ich części:
1) są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;2) złożą, przed dniem dokonania dostawy tych obiektów właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części.Oświadczenie, o którym mowa, musi również zawierać:
1) imiona i nazwiska lub nazwę, adresy oraz numery identyfikacji podatkowej dokonującego dostawy oraz nabywcy;2) planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części;3) adres budynku, budowli lub ich części.W myśl przepisów polskich warunkiem rezygnacji ze zwolnienia z podatku jest zatem złożenie w organie podatkowym sformalizowanego oświadczenia (o przewidzianej przepisami treści) przed dniem dokonania dostawy.Przepisy unijne stanowią z kolei w art. 135 lit. j) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE seria L 2006 Nr 347, s. 1 ze zm.; dalej Dyrektywa112), że państwa członkowskie zwalniają z podatku dostawy budynków lub ich części oraz związanego z nimi gruntu, inne niż dostawy dokonywane przez tzw. okazjonalnego podatnika, o którym mowa w art. 12 ust. 1 lit. a) Dyrektywy112 (przy czym z tej opcjonalnej możliwości uznania za podatnika VAT każdego podmiotu dokonującego dostawy wybudowanych przez siebie budynków, bądź ich część – Polska nie skorzystała; zob. także wyrok w sprawie C-180/10 Słaby i inni).Zgodnie z art. 137 pkt 1 lit. b) Dyrektywy112 państwa członkowskie mogą przyznać podatnikom prawo wyboru opodatkowania dostaw budynków lub ich części oraz związanego z nimi gruntu innych niż dostawy dokonywane przez tzw. okazjonalnego podatnika. Zauważyć ponadto trzeba, że jak zastrzega art. 137 pkt 2 Dyrektywy112 państwa członkowskie określają szczegółowe zasady korzystania z prawa wyboru opodatkowania. Państwa członkowskie mogą ograniczyć zakres tego prawa wyboru.Wskazać jeszcze trzeba, że państwa członkowskie mogą nałożyć inne obowiązki, jakie uznają za niezbędne dla zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym, pod warunkiem równego traktowania transakcji krajowych i transakcji dokonywanych między państwami członkowskim przez podatników oraz pod warunkiem że obowiązki te, w wymianie handlowej między państwami członkowskimi, nie będą prowadzić do powstania formalności związanych z przekraczaniem granic. Możliwość powyższa nie może zostać wykorzystana do nałożenia dodatkowych obowiązków związanych z fakturowaniem poza obowiązkami, które zostały określone w rozdziale 3.Z przepisów unijnych wynika zatem, że państwo członkowskie może przyznać podatnikom prawo wyboru opodatkowania zwolnionych z podatku transakcji dotyczących nieruchomości (budynków lub ich części), określając szczegółowe zasady wyboru prawa opodatkowania, jak również mając możliwości ograniczenia tego prawa.