Nieruchomości

nr 12/2016

Wypłata odszkodowania następcy prawnemu nieruchomości za tzw. małe wywłaszczenie

Hoa Dessoulavy-Śliwińska
Autorka jest adwokatem w Warszawie.
Abstrakt

Obecnie wielu następców prawnych nieruchomości, których własność została ograniczona na skutek posadowienia na nich urządzeń przesyłowych w drodze wywłaszczenia, próbuje dochodzić odszkodowania z tytułu pozbawienia praw do nieruchomości. Podstawą dochodzonego roszczenia jest art. 129 ust. 5 pkt 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 1774 ze zm.; dalej GospNierU), który stanowi, że starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, gdy nastąpiło pozbawienie praw do nieruchomości bez ustalenia odszkodowania, a obowiązujące przepisy przewidują jego ustalenie.Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem przepis art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU ma zastosowanie także do stanów faktycznych powstałych przed wejściem w życie ustawy o gospodarce nieruchomościami, czyli do stanów faktycznych polegających na odjęciu, przejęciu lub ograniczeniu prawa własności bez ustalenia należnego odszkodowania. Wobec powyższego dopuszcza się możliwości wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU za nieruchomości przejęte przez Skarb Państwa pod rządami ustaw wywłaszczeniowych wcześniejszych niż ustawa o gospodarce nieruchomościami (wyrok WSA w Rzeszowie z 28.10.2009 r., SA/Rz 385/09, wyrok WSA w Poznaniu z 4.2.2015 r., IV SA/Po 1001/14, wyrok NSA z 6.3.2012 r., I OSK 397/11). Zatem jeżeli doszło do pozbawienia prawa do nieruchomości na podstawie aktów prawnych obowiązujących przed wejściem w życie GospNierU możliwe jest dochodzenie odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU.Wymaga podkreślenia w tym miejscu, że przez użyty w przepisie art. 129 ust. 5 pkt 3 GospNierU termin „pozbawienie praw do nieruchomości” należy rozumieć także częściowe pozbawienie takich praw polegające m.in. na ograniczeniu możliwości korzystania z nieruchomości przez ustanowienie na niej służebności przesyłu (wyrok WSA w Gliwicach z 19.11.2012 r., II SA/Gl 582/12). Ponadto należy zaznaczyć, że organy administracji publicznej oraz wojewódzkie sądy administracyjne odmawiają wypłaty odszkodowania za pozbawienie prawa do nieruchomości nabywcy nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej. Osobą uprawnioną do żądania odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 5 GospNierU w związku z art. 128 ust. 4 GospNierU jest osoba wywłaszczona oraz jej spadkobiercy. Takiego uprawnienia nie ma natomiast nabywca nieruchomości w drodze umowy cywilnoprawnej (nabywca syngularny). To nie on bowiem poniósł ewentualną szkodę wywołaną budową wspomnianej linii energetycznej, lecz zbywca nieruchomości.