Abstrakt

Renta dożywotnia i odwrócony kredyt hipoteczny to rozwiązania z pogranicza finansów i, w pewnym sensie, polityki socjalnej. Sektor finansowy uzyskuje dzięki nim dodatkowe możliwości rozwijania akcji kredytowej. Osoby starsze mogą natomiast podreperować swoje budżety domowe, uzyskując dostęp do strumienia dodatkowych środków pieniężnych w zamian za nieruchomość, którą w dalszym ciągu dysponują aż do śmierci. Oba rozwiązania są znane od lat 70. XX wieku i na mniejszą lub większą skalę stosowane w wielu krajach, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Australii, Indiach, a także Unii Europejskiej: Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Hiszpanii, Włoszech, Szwecji, Węgrzech. Produkty te oferują banki, firmy ubezpieczeniowe, a także prywatne firmy sektora niefinansowego. Niestety, większość krajów nie prowadzi statystyk dotyczących renty dożywotniej i odwróconego kredytu hipotecznego, dlatego nie jest znana skala tego rodzaju usług, a tym samym trudno ocenić ich znaczenie finansowe i społeczne, a także dokonać prognozy dotyczącej Polski. Rok 2014 ma szanse zapisać się trwale w historii zabezpieczenia materialnego seniorów w Polsce. Po pierwsze, ze względu na radykalną zmianę tzw. II filaru ubezpieczeń społecznych (ograniczenie OFE). Po drugie, w związku z opracowaniem projektów ustaw dotyczących odwróconego kredytu hipotecznego i dożywotniego świadczenia pieniężnego, zwanego potocznie rentą dożywotnią. Prace nad koncepcją odwróconego kredytu hipotecznego trwały od 2009 r. Początkowo toczyły się w Ministerstwie Gospodarki, następnie zostały przeniesione do Ministerstwa Finansów, które je szczęśliwie sfinalizowało. W kwietniu 2014 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym, 12.5.2014 r. projekt został przekazany do Sejmu, a 6.6.2014 r. odbyło się pierwsze czytanie, po którym projekt ustawy skierowano do prac w Komisji Finansów Publicznych. Niemal w tym samym czasie, bo 1.7.2014 r., Ministerstwo Gospodarki skierowało do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych projekt ustawy o dożywotnim świadczeniu pieniężnym, zwanym potocznie rentą dożywotnią. W dniu 12.9.2014 r. Sejm uchwalił ustawę o ograniczonym kredycie hipotecznym, a następnie po poprawkach Senatu przyjął ją, co umożliwiło podpisanie jej przez Prezydenta w dniu 14.11.2014 r. Ustawa weszła w życie w dniu 15.12.2014 r. Ustawowa regulacja, przesądzająca o podstawowym kształcie odwróconego kredytu hipotecznego, podniesie bezpieczeństwo uczestników transakcji zawieranych na tym specyficznym rynku, a tym samym stworzy dobre fundamenty do ich ekspansji. Czas pokaże, czy ten dodatkowy sposób zabezpieczenia starości stanie się w Polsce tak popularny, jak w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, czy też pozostanie marginalny, jak ma to miejsce np. na Węgrzech i we Włoszech.