Nieruchomości

nr 5/2015

Wybrane zagadnienia materialnoprawne i prawnoprocesowe aktualizacji ewidencji gruntów i budynków, cz. II – normatywne instrumenty uzyskiwania danych ewidencyjnych przez starostę

Marian Wolanin
Autor jest wicedyrektorem Departamentu Gospodarki Nieruchomościami w Urzędzie Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast.
Abstrakt

Utrzymywanie przez starostę ewidencji gruntów i budynków, jako organ ją prowadzący, w stałej aktualności polega na podejmowaniu działań służących aktualizowaniu zawartych w niej danych. Szeroki zakres wykorzystywania danych ewidencji gruntów i budynków powoduje, że skuteczność i prawidłowość ich wykorzystania jest zależna od ich aktualności. Zgodnie z art. 20 ust. 1 z 17.5.1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287, ze zm.; dalej PrGeodKartU), ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:

1) gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas bonitacyjnych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty, 2) budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych, 3) lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej.
W myśl art. 20 ust. 2 PrGeodKartU, w ewidencji gruntów i budynków wykazuje się także:
1) właścicieli nieruchomości, a w przypadku:
a) nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego – oprócz właścicieli inne podmioty, w których władaniu lub gospodarowaniu, w rozumieniu przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, znajdują się te nieruchomości, b) gruntów, dla których ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić ich właścicieli – osoby lub inne podmioty, które władają tymi gruntami na zasadach samoistnego posiadania,
2) miejsce pobytu stałego lub adres siedziby wymienionych wyżej podmiotów, 3) informację o wpisaniu do rejestru zabytków, 4) informację, czy wyróżniony w ewidencji gruntów i budynków obszar gruntu, w całości lub w części, objęty jest formą ochrony przyrody wskazaną w art. 6 ust. 1 pkt 1–9 ustawy z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2013 r. poz. 627, ze zm.), 5) wartość katastralną nieruchomości, 6) informacje dotyczące umów dzierżawy, jeżeli od wykazania takich informacji w ewidencji gruntów i budynków uzależnione jest nabycie praw wynikających z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także z przepisów o rozwoju obszarów wiejskich.
Ponadto, w myśl § 10 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29.3.2011 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. Nr 38, poz. 454, ze zm.; dalej EwidGrBudR), ewidencja obejmuje dane liczbowe i opisowe dotyczące gruntów i budynków oraz lokali, a także dane dotyczące właścicieli nieruchomości oraz przysługujących im wielkości udziałów w prawie własności, a także daty określające nabycie oraz utratę tego prawa. W przypadku gruntów o nieustalonym właścicielu w ewidencji wykazuje się dane osób i jednostek organizacyjnych, które tymi gruntami władają na zasadach samoistnego posiadania. Natomiast według § 11 ust. 1 EwidGrBudR wykazuje się także:
1) dane dotyczące użytkowników wieczystych gruntów, jednostek organizacyjnych sprawujących zarząd lub trwały zarząd nieruchomościami, państwowych osób prawnych, którym Skarb Państwa powierzył w stosunku do jego nieruchomości wykonywanie prawa własności lub innych praw rzeczowych, organów administracji publicznej, które gospodarują nieruchomościami wchodzącymi w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa oraz gminnych, powiatowych i wojewódzkich zasobów nieruchomości oraz użytkowników gruntów państwowych i samorządowych, 2) dane o gruntach, które są przedmiotem umów dzierżawy, oraz o dzierżawcach tych gruntów, zgłaszanych do ewidencji w związku z przepisami art. 28 ust. 4 pkt 1, art. 38 pkt 1 oraz art. 117 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2013 r. poz. 1403) lub z przepisami wydanymi na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z 28.11.2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz.U. Nr 229, poz. 2273, ze zm.), 3) opis praw: osób, organów i jednostek organizacyjnych wyżej wymienionych do gruntów, budynków i lokali, 4) wielkości udziałów osób, jednostek organizacyjnych oraz organów w przysługujących im i ujawnianych w ewidencji prawach i uprawnieniach do nieruchomości, a także daty określające nabycie oraz utratę tych praw i uprawnień.
Aktualizacja danych ewidencji gruntów i budynków dotyczy zatem wymienionych wyżej informacji składających się na ewidencyjny opis gruntów, budynków i lokali w ujęciu faktycznym i ujęciu prawnym, w tym podmiotów praw przysługujących do tych przedmiotów ewidencyjnych. Utrzymywanie przez starostę ewidencji gruntów i budynków, jako organ ją prowadzący (art. 22 ust. 1 PrGeodKartU oraz § 44 pkt 2 EwidGrBudR), w stałej aktualności polega na podejmowaniu działań służących aktualizowaniu zawartych w niej danych. Według zaś normatywnej definicji pojęcia „aktualizacja ewidencji gruntów i budynków”, zawartej w § 45 ust. 1 EwidGrBudR, aktualizacja ta następuje poprzez wprowadzanie udokumentowanych zmian do bazy danych ewidencyjnych w celu:
1) zastąpienia danych niezgodnych ze stanem faktycznym, stanem prawnym lub obowiązującymi standardami technicznymi odpowiednimi danymi zgodnymi ze stanem faktycznym lub prawnym oraz obowiązującymi standardami technicznymi, 2) ujawnienia nowych danych ewidencyjnych, 3) wyeliminowania danych błędnych.
Nie zawsze wymienione działania będą jednak podejmowane z inicjatywy organu prowadzącego ewidencję gruntów i budynków. Utrzymywanie ewidencji gruntów i budynków w stałej aktualności osadzone zatem zostało na następujących działaniach:
1) ustawowym zobowiązaniu organów, jednostek organizacyjnych, osób fizycznych i osób prawnych do przekazywania staroście odpowiednio aktów, dokumentów, informacji i innych danych rejestrowanych w ewidencji gruntów i budynków, 2) normatywnym uprawnieniu starosty do nałożenia w drodze decyzji obowiązku przedłożenia przez osoby fizyczne i osoby prawne stosownych dokumentów, dowodów i informacji zawierających dane rejestrowane w ewidencji gruntów i budynków, 3) przeprowadzaniu przez starostę modernizacji ewidencji gruntów i budynków.