Abstrakt
Tylko do dnia 3 sierpnia 2013 r. właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania dla lotniska im. Fryderyka Chopina w Warszawie mogą występować z roszczeniami o wykup albo odszkodowanie przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu Porty Lotnicze im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
Roszczenie o wykup albo odszkodowanie
W art. 129–136 ustawy z 27.4.2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.; dalej PrOchrŚrodU) uregulowano podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej podmiotu, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. Regulacje te znajdują zastosowanie nie tylko do działania lotnisk, ale także innych przedsiębiorstw dla których ustanowiono – zgodnie z art. 135 ust. 1 PrOchrŚrodU – obszar ograniczonego użytkowania (np. oczyszczalnie, składowiska odpadów).
Przesłankami odpowiedzialności ww. podmiotu są:
1. wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości,
2. szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości, oraz
3. związek przyczynowy pomiędzy wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.
W art. 129 PrOchrŚrodU ustawodawca przewidział dwa rodzaje roszczeń przysługujących właścicielom i użytkownikom wieczystym nieruchomości w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, tj.:
1. żądanie wykupu nieruchomości lub jej części oraz
2. żądanie odszkodowania.
Z roszczeniem o wykup nieruchomości można wystąpić, gdy korzystanie z nieruchomości lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone.
Z roszczeniem odszkodowawczym można natomiast wystąpić, gdy w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel poniósł szkodę, która obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Szkoda obejmuje także koszty poniesione w celu wypełnienia nałożonych aktem prawnym wymagań technicznych (art. 136 ust. 3) dotyczących istniejących budynków (tzw. rewitalizacja akustyczna w przypadku ochrony przed hałasem). Roszenie to przysługuje nie tylko właścicielom i użytkownikom wieczystym, ale także osobie, która ma prawo rzeczowe do nieruchomości (np. użytkowania). W orzecznictwie przyjęto (por.: postanowieniu SN z 24.2.2010 r. (III CZP 128/09), że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu prawnego o utworzeniu obszaru (w szczególności dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz również obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do ograniczenia prawa własności (art. 140 KC w zw. z art. 144 KC) i tym samym zawężenia władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Wskazuje się, że właściciel przed wejściem w życie rozporządzenia o utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania może żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczających standard ochrony środowiska, natomiast po ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania takie uprawnienie zostaje wyłączone. W konsekwencji, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 PrOchrŚrodU jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż [...]