Abstrakt

Trwały zarząd jako szczególna forma prawna władania nieruchomością przez jednostkę organizacyjną może zostać ustanowiony w drodze decyzji administracyjnej, może również w określonych sytuacjach powstać ex lege. Do przypadków takich zaliczyć można nabycie nieruchomości przez jednostkę organizacyjną na własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego (trwały zarząd powstaje wtedy z dniem nabycia prawa własności nieruchomości – art. 17 ust. 3 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.; dalej GospNierU), a także realizację inwestycji drogowej, w wyniku której trwały zarząd na rzecz właściwego zarządu drogi powstaje z dniem otrzymania klauzuli ostateczności nadanej przez decyzję wydaną na podstawie art. 19 i 20 ustawy z 10.4.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.)¹.

Analogicznie, w drodze decyzji właściwego organu bądź z mocy prawa, jednostka organizacyjna może prawo trwałego zarządu utracić. Trwały zarząd „wygasa” bowiem samoistnie z upływem okresu, na jaki został ustanowiony, a także w przypadku całkowitej likwidacji jednostki organizacyjnej (w oparciu o art. 46 ust. 1 oraz art. 49 ust. 1 GospNierU), natomiast w drodze decyzji administracyjnej można orzec o jego „wygaśnięciu” (z urzędu bądź na wniosek jednostki) albo o jednoczesnym „wygaśnięciu” i ustanowieniu tego prawa na rzecz innej jednostki (na podstawie art. 46 i 47, bądź też w oparciu o art. 48 GospNierU). Na gruncie GospNierU mamy zatem do czynienia z sześcioma przypadkami „wygaśnięcia” trwałego zarządu.

Sześć przypadków „wygaśnięcia”

Pierwszy przypadek to upływ czasu, na jaki trwały zarząd został ustanowiony. Jeżeli w decyzji o oddaniu nieruchomości w trwały zarząd właściwy organ, działając w oparciu o art. 45 ust. 2 pkt 9 GospNierU, określi czas, na jaki ustanawia się ten zarząd na rzecz danej jednostki, to wygasa on z mocy prawa z upływem tego terminu. Nie ma tutaj konieczności wydania decyzji administracyjnej stwierdzającej wygaśnięcie trwałego zarządu z konkretnym dniem². Jeżeli zatem jednostka sprawująca trwały zarząd nieruchomością nie wystąpi o „przedłużenie” ustalonego okresu, nieruchomość powinna zostać przejęta do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego.

Druga sytuacja to wydanie przez właściwy organ z urzędu decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu, przed upływem terminu jego wygaśnięcia. Przypadek ten obejmuje również oddanie nieruchomości w trwały zarząd na czas nieoznaczony. Działalność organu administracji publicznej ma w tym przypadku charakter kontrolny, właścicielski i gospodarczy, organ reprezentując Skarb Państwa albo jednostkę samorządu terytorialnego jako właściciela nieruchomości zobowiązany jest bowiem do stałego czuwania nad stanem zagospodarowania i użytkowania nieruchomości przez jednostkę sprawującą trwały zarząd. GospNierU w zamkniętym katalogu art. 46 ust. 2 wyraźnie określa 6 podstaw do wydania takiej decyzji:

– niezagospodarowanie nieruchomości zgodnie z decyzją;

– niezawiadomienie o oddaniu nieruchomości lub jej części w najem, dzierżawę lub użyczenie bądź też zawarcie umowy bez uzyskania wymaganej zgody;

– wykorzystywanie nieruchomości niezgodnie z jej przeznaczeniem;

– korzystanie z nieruchomości w sposób pogarszający stan środowiska;

– zmiana przeznaczenia nieruchomości w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego;

– nieruchomość stała się (trwale) zbędna na cel określony w decyzji.

Skutkiem wydania decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu (oprócz przejęcia nieruchomości do zasobu Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego) jest ponadto [...]