Abstrakt

Problem ustalania odszkodowania za nieruchomości będące w użytkowaniu wieczystym Polskiego Związku Działkowców (PZD), które zostały przejęte w związku z wydaniem decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w trybie tzw. specustawy drogowej pojawił się na gruncie nowelizacji ustawy z 10.4.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.; dalej SpecDrogiU). Otóż na mocy art. 11j ustawy z 25.7.2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2008 r. Nr 154, poz. 958) w stosunku do nieruchomości stanowiących rodzinne ogrody działkowe objętych inwestycją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej wyłączono możliwość stosowania art. 17–22 ustawy z 8.7.2005 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. Nr 169, poz. 1419 ze zm.; dalej OgródDziałkU). Tym samym zaś wyłączono możliwość stosowania przepisów regulujących kwestię zasad i warunków likwidacji rodzinnych ogrodów działkowych, wprowadzając w tym zakresie regulacje specustawy drogowej tożsame dla wszystkich nieruchomości przejmowanych w trybie specustawy drogowej pod drogi publiczne. Jednakże, kolejną nowelizacją specustawy drogowej dodano art. 18 ust. 1g – ustawa z 24.4.2009 r. (Dz.U. Nr 72, poz. 620), na mocy którego wprowadzone zostały pewne specyficzne regulacje dotyczące zasad ustalania odszkodowania za nieruchomości będące w użytkowaniu wieczystym (lub użytkowaniu) PZD.Zmiana ta wzbudziła kontrowersje w stosunku do drogi dochodzenia tegoż odszkodowania, to jest określenia, czy będzie to droga cywilna przed sądem powszechnym czy też administracyjna przed właściwymi organami administracji publicznej. Rozbieżności te znalazły swe odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów administracyjnych, wskazującym raz na właściwą drogę dochodzenia tego typu roszczeń odszkodowawczych – jako na drogę postępowania cywilnego, w innym zaś wypadku – na drogę postępowania administracyjnego.Skąd więc powstały tak poważne wątpliwości w odniesieniu do trybu ustalania odszkodowania za nieruchomości będące w użytkowaniu PZD? Otóż zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 12 ust. 5 SpecDrogiU odszkodowanie za nieruchomości przejęte w trybie specustawy drogowej ustala się na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami (GospNierU), z zastrzeżeniem art. 18. Artykuł 18 SpecDrogiU przewiduje natomiast pewne odmienne – w stosunku do GospNierU – zasady ustalania odszkodowania właściwe dla specyfiki nieruchomości wywłaszczanych w trybie SpecDrogiU. Tak np. wysokość ustalanego odszkodowania winna być ustalana według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej oraz według wartości z dnia, w którym następuje ustalenie odszkodowania (art. 18 ust. 1 SpecDrogiU). Artykuł 18 ust. 1a, 1b, 1c, 1d SpecDrogiU wskazują na zasady ustalania odszkodowania za nieruchomości, na których zostały ustanowione ograniczone prawa rzeczowe (w tym hipoteka). Ponadto, w art. 18 SpecDrogiU przewidziano szczególnego rodzaju bonusy finansowe dla osób wywłaszczanych, które bez zwłoki wydadzą nieruchomość objętą decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej – tzw. bonus 5% (art. 18 ust. 1e) lub też gdy wydana ma być nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym został wyodrębniony lokal mieszkalny – tzw. bonus „dziesięciu tysięcy” (art. 18 ust. 1f).Wreszcie w art. 18 ust. 1g SpecDrogiU przewidziano również specyficzne zasady ustalania odszkodowania, w przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy rodzinnych ogrodów działkowych. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej dotyczy rodzinnych ogrodów działkowych ustanowionych zgodnie OgródDziałkU podmiot, w którego interesie nastąpi likwidacja rodzinnego ogrodu działkowego lub jego części zobowiązany jest:

1. wypłacić członkom PZD – odszkodowanie za stanowiące ich własność nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działkach;2. wypłacić PZD – odszkodowanie za stanowiące jego własność urządzenia, budynki i budowle rodzinnego ogrodu działkowego przeznaczone do wspólnego korzystania przez użytkujących działki i służące do zapewnienia funkcjonowania ogrodu;3. zapewnić grunty zastępcze na odtworzenie rodzinnego ogrodu działkowego.