Abstrakt

Hipoteka (w tym także hipoteka przymusowa) jest ograniczonym prawem rzeczowym, którego istotą jest zabezpieczenie określonej wierzytelności pieniężnej. Prawo to zabezpiecza spłatę ciążącego na dłużniku zobowiązania. Ogólne pojęcie hipoteki oraz jej podstawowe cechy wyznacza art. 65 ust. 1 ustawy z 6.7.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm., dalej KWU). Niezależnie od tego czy mamy do czynienia z hipoteką umowną czy przymusową, na zasadzie art. 67 KWU, do jej powstania niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Wpis ma charakter konstytutywny – hipoteka powstaje dopiero z chwilą wpisu w księdze wieczystej.

Ogólna charakterystyka hipoteki przymusowej

Charakteryzując hipotekę przymusową na gruncie aktualnego stanu prawnego, należy zauważyć, że z dniem 20.2.2011 r. weszły w życie obszerne zmiany przepisów KWU, w tym zwłaszcza w odniesieniu do regulacji hipoteki. Zmiany te zostały wprowadzone ustawą z 26.9.2009 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 131, poz. 10750, znosząc funkcjonujący dotychczas w praktyce podział na hipoteki zwykłe i kaucyjne. Obecnie funkcjonuje jednolita hipoteka, konstrukcyjnie zbliżona do dawnej hipoteki kaucyjnej¹.

W odniesieniu do hipoteki przymusowej bez ingerencji legislacyjnej pozostawiono art. 109 KWU. W myśl tej regulacji wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Brzmienie tego przepisu wskazuje, że podstawą wpisu hipoteki przymusowej może być zarówno tytuł wykonawczy w rozumieniu przepisów o postępowaniu cywilnym, jak również tytuł wykonawczy wystawiony w trybie ustawy z 17.6.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.; dalej EgzPostępAdmU). Ponadto na podstawie art. 110 KWU, hipotekę przymusową można uzyskać także na mocy przepisów szczególnych na podstawie postanowienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia, postanowienia prokuratora, na mocy przepisów szczególnych na podstawie decyzji administracyjnej, chociażby decyzja nie była ostateczna, albo zarządzenia zabezpieczenia dokonanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Przedmiot hipoteki przymusowej w ogólnym ujęciu ustawy wieczystoksięgowej wyznacza art. 65 KWU. Hipoteka przymusowa może być zatem ustanowiona na nieruchomości (gruntowej, lokalowej i w pewnych przypadkach budynkowej)². Hipoteka może również obciążać użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie, stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, a także spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (mieszkalnego lub użytkowego). Poza tym hipoteka przymusowa może być ustanowiona na ułamkowej części nieruchomości, jeżeli ta część stanowi udział współwłaściciela, na przysługującym współuprawnionemu udziałowi we wspólności wskazanych wyżej praw oraz na wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (tzw. subintabulat).

Nowelizacja wprowadziła [...]