Abstrakt
Stworzenie silnego popytu wewnętrznego w Chinach miało zmniejszyć uzależnienie chińskiej gospodarki od eksportu. Jednak zachodzi nieunikniona obawa, że zbyt szybkie tempo urbanizacji grozi powstaniem w Chinach „bańki nieruchomościowej”. Ludności wiejskiej Chin nie stać bowiem na masowy wykup szybko budowanych mieszkań, tym bardziej że ich ceny szybko rosną. Znany amerykański ekonomista Nouriel Roubini przewiduje, że pękniecie „bańki nieruchomościowej” w Chinach jest nieuniknione, zaś konsekwencją będzie silne spowolnienie wzrostu, bądź nawet wejście Chin w recesję.
Predykcja bankructwa kraju
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zdarzały się już bankructwa poszczególnych krajów. Począwszy od lat 80. XX w. liczba takich przypadków wzrasta. Zasadniczo nie istnieje dotychczas definicja bankructwa kraju, w odróżnieniu od definicji bankructwa przedsiębiorstwa. Można jednak przyjąć, iż jest to utrata zdolności do spłacenia zobowiązań zagranicznych. Władze danego państw mogą bowiem odmówić spłaty kredytów, zaciągniętych za pośrednictwem obligacji u zagranicznych partnerów. W latach 90. XX w. uczyniły tak m.in. Rosja, Ekwador i Argentyna. Niekiedy upadłości formalnej udaje się uniknąć poprzez restrukturyzację długu (np. Ukraina, Pakistan, Urugwaj). Czasem ratunkiem jest nadzwyczajna pomoc finansowa z zewnątrz, np. ze strony MFW, odpowiednich instytucji unijnych, czy z innego źródła (np. Brazylia, Meksyk, Turcja, Węgry, Grecja, Portugalia, Irlandia, Islandia, Łotwa). W 2005 r. MFW zaproponował metodologię wczesnego ostrzegania przed ogłoszeniem niewypłacalności przez dane państwo. Zastosowano metodę tzw. drzewa decyzyjnego, stosowaną już wcześniej do diagnozowania grup ryzyka w kardiologii, czy genetyce. Spośród 50 różnych czynników, opisujących fundamenty gospodarki, stan zadłużenia i płynność finansową oraz stabilizację polityczną, wybrano 10, które w największym stopniu pozwalają przewidzieć wystąpienie kryzysu. Są to:
1. całkowite zadłużenie zagraniczne, jako % PKB;
2. krótkoterminowe zadłużenie w relacji do rezerw walutowych;
3. dług publiczny w relacji do wpływów budżetowych;
4. realna dynamika PKB;
5. inflacja;
6. rentowność papierów skarbowych;
7. kurs walutowy (przewartościowanie waluty);
8. kurs walutowy (zmienność);
9. potrzeby zewnętrznego finansowania w relacji do rezerw walutowych (wartość graniczna – 1,3);
10. liczba lat do najbliższych wyborów prezydenckich.
Kryterium wyjściowe to stosunek wartości całkowitego zadłużenia do PKB. Jeśli przekracza ono 50% PKB, ryzyko upadłości kraju wzrasta 5-krotnie. Z kolei, kraje o wysokim zadłużeniu dzielą się na te o niskiej i wysokiej inflacji (wyższej, niż 10,5%). Kraje, które mają problemy z długiem i inflacją, najprawdopodobniej będą też mieć problemy ze spłatą zagranicznego zadłużenia. W zbadanej przez analityków MFW grupie, spełniającej te warunki, kryzys wystąpił w 66,8% krajów. Islandia (2008), Ukraina (2008), Wenezuela (1990, 1995), Ekwador (1982, 1999), Turcja (2000), Indonezja (2002).
Drugą grupą ryzyka są państwa nieposiadające dużych zobowiązań zagranicznych w relacji do PKB (dług do 50% PKB). Ich cechą charakterystyczną jest skumulowany efekt 3 czynników: krótkoterminowy dług przekracza 130% wartości rezerw walutowych, sztywny kurs walutowy (niewielka zmienność), niepewność polityczna (także zbliżające się wybory). Spełnienie tych 3 kryteriów daje 41% pewności niewypłacalności i pogrążenia się kraju w kryzysie. Stosując ten drugi zestaw kryteriów, w oparciu o dane na koniec 2010 r., Bank of Scotland sporządził listę krajów zagrożonych niewypłacalnością, na której m.in. znalazły się takie kraje, jak: Litwa, Łotwa, Estonia, Bułgaria, Rumunia, Polska, Węgry, Kazachstan, Islandia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar. W przeszłości, kraje które spełniły to kryterium i kryzys rzeczywiście w nich wystąpił to: Argentyna (2001), Tajlandia (1997), Indonezja (1997), Chile (1993), Panama (1983).
Analiza dyskryminacyjna
Według jednej z definicji prognozowanie – w tym także prognozowanie upadłości – rozumiane jest jako [...]