Abstrakt

Spośród 17 krajów strefy Euro szczególne obawy budzi kondycja następujących krajów: Grecji, Irlandii, Portugalii, Hiszpanii i Włoch. Nie można też ignorować trudnej sytuacji Słowacji. Za skomplikowaną należy jednak też uznać sytuację Francji. Na osobną uwagę zasługuje również nienależąca do strefy Euro Wielka Brytania, z uwagi bardzo silne powiązania systemowe z sektorami finansowymi krajów strefy Euro. Krajem, który jako jeden z pierwszych doznał bankructwa systemu bankowego była maleńka Islandia. Ten europejski kraj nie należy do strefy Euro ani do UE (chociaż rozpoczął negocjacje akcesyjne), tym niemniej z uwagi na szczególny i niejako pionierski charakter jego problemów związanych z kryzysem, został poddany analizie i sklasyfikowany w rankingu kondycji finansowej. Szczegółowe przedstawienie problemów trapiących opisane niżej państwa oraz opis zastosowanych przez nie środków zaradczych, pozwalają lepiej zrozumieć mechanizmy oddziaływania kryzysu na systemy: finansowy i gospodarczy. Łatwiej też jest zrozumieć posunięcia władz polskich, podejmowane w razie wystąpienia podobnych problemów w Polsce.

Francja

Francja była względnie mniej dotknięta niż inne kraje kryzysem gospodarczym i finansowym. Wzrost PKB wyniósł w 2009 r. 2,7%. Stało się tak dzięki systemowi stabilizatorów ekonomicznych i odporności spożycia gospodarstw domowych na kryzys. Odpornością wykazał się również sektor bankowy, zaś wzrost PKB wyniósł w 2010 r. 1,5%. Kryzys uderzył jednak mocno w finanse publiczne Francji, deficyt budżetowy wzrósł bowiem z 3,3% PKB w 2008 r. do 7,5% PKB w roku 2009. Kryzys obnażył też niedostatki i strukturalną słabość rynku pracy. Skutkiem było bezrobocie – 9,7% w 2010 r. W trakcie ostatniej dekady pogorszył się bilans handlowy, ukazując osłabienie konkurencyjności francuskich firm w obszarze konkurencji cenowej i pozacenowej. Po osiągnięciu deficytu budżetowego 7% PKB w 2010 r., Program Stabilizacyjny Francji przewiduje zmniejszenie go do 3% PKB w 2013 roku. Poczynając od długu publicznego w wysokości 82% PKB w 2010 r., przewiduje się wzrost zadłużenia w 2012 r. do 86% PKB, po czym powinien następować jego stopniowy, lekki spadek.

Plan poprawy deficytu budżetowego i długu publicznego obciążony jest ryzykiem. Środki bowiem, jakie miałyby zostać zastosowane, nie są dostatecznie klarowne, jeśli chodzi o osiągnięcie celów poza 2012 r. Tym bardziej że już w przeszłości wyznaczone cele nie były często osiągane. Wiadomo już np., że średnioterminowy cel zbilansowania budżetu w okresie 2010–2013 nie zostanie osiągnięty, bowiem średnioroczne przychody z podatków wyniosą mniej niż 1% PKB. Zgodnie z Wieloletnim Planem Finansów Publicznych 2011–2014 Francja podjąć powinna wszelkie środki, aby zmniejszyć deficyt budżetowy i dług publiczny. Aby poprawić długoterminowe zrównoważenie finansów publicznych, Francja wprowadziła w 2010 r. reformę systemu emerytalnego. Wiek wcześniejszego przejścia na emeryturę podniesiono z 60 do 62 lat, zaś obligatoryjnego z 65 lat do 67 lat. Ma to poprawić stopę zatrudnienia starszych wiekiem pracowników, zaś system ma w pełni działać od 2018 r.

Obecne prawodawstwo w zakresie zatrudnienia jest przeregulowane. Pracownicy zatrudnieni na czas nieokreślony w większości korzystają z relatywnie wysokich zabezpieczeń, zaś zatrudnieni na czas określony (większość nowozatrudnionych) wystawieni są na nadmierne ryzyko utraty pracy. Dotyczy to szczególnie młodych wiekiem pracowników. Relatywnie nieliczne są również zmiany zatrudnienia czasowego na zatrudnienie na umowę stałą.

Stopa bezrobocia we Francji jest powyżej średniej dla UE, przy czym liczba długotrwale bezrobotnych rośnie, z 2,9% w 2008 r. do 3,9% w 2010 r.

Francuski deficyt na rachunku obrotów bieżących pogorszył się w trakcie minionej dekady, będąc odbiciem pogorszenia się bilansu handlowego w wyniku spadku konkurencyjności kosztowo-płacowej. Trzeba nadmienić, że francuska płaca minimalna jest jedną z najwyższych w UE. Francja jest jednym z tych krajów, gdzie obciążenie podatkowo-socjalne pracy należy do najwyższych w UE. Jednocześnie obciążenie podatkowe konsumpcji i środowiska należy do najniższych. Obecnie oczekuje się odwrócenia tej tendencji. Konkurencja w sektorze sprzedaży detalicznej podlega wciąż nadmiernym restrykcjom administracyjnym. Uniemożliwiają one m.in. tworzenie sieci detalicznych oraz sprzedaż poniżej kosztów. W sektorze usług wciąż istnieją bariery w obszarze zawodów regulowanych (wysokie bariery wejścia lub „numerus clausus”).

Francja podjęła szereg zobowiązań w ramach [...]