Abstrakt
Jednym z problemów przedsiębiorców energetycznych związanych z usytuowanymi na prywatnych nieruchomościach urządzeniami przesyłowymi jest konieczność dostępu do nich w przypadku zaistnienia nagłych sytuacji awaryjnych spowodowanych np. gwałtownymi burzami zrywającymi linie energetyczne, czy też innymi niespodziewanymi zdarzeniami powodującymi konieczność interwencji. Większość urządzeń została posadowiona w latach 50.–70. ubiegłego wieku bez zgody właścicieli terenów bądź bez przeprowadzenia odpowiedniej procedury administracyjnej w ramach przepisów obowiązujących w dacie realizacji inwestycji. Jako że od wielu lat przedsiębiorstwa energetyczne są adresatami licznych roszczeń ze strony właścicieli, częsty brak porozumienia pomiędzy stronami stanowi istotną przeszkodę dla przedsiębiorcy chcącego uzyskać dostęp do urządzeń celem usunięcia nagłych awarii.
Pomocną w tym zakresie dla przedsiębiorcy nieposiadającego tytułu prawnego do nieruchomości regulację zawierają przepisy ustawy z 24.9.2010 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. Nr 200, poz. 1323) , które dokonały istotnej zmiany w art. 126 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.; dalej GospNierU) normującym kwestię czasowego zajęcia przez przedsiębiorcę energetycznego nieruchomości, na której znajdują się urządzenia przesyłowe w przypadku siły wyższej lub nagłej potrzeby zapobieżenia powstaniu znacznej szkody. Stosownie do ust. 1 ww. przepisu, w takich przypadkach, starosta, udziela, w drodze decyzji, zezwolenia na czasowe zajęcie gruntu na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, licząc od dnia jego zajęcia.
W przypadku postępowania prowadzonego na wniosek, wydanie decyzji następuje niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 7 dni, licząc od dnia jego złożenia. Decyzji tej nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności. Przepis ten określa zatem szczególny rodzaj zezwolenia na czasowe zajęcie nieruchomości, które może mieć miejsce jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Kiedy można stosować art. 126 GospNierU?
Jak wskazano, omawiana instytucja ma zastosowanie w razie spełniania przesłanek wskazanych w art. 126 ust. 1 GospNierU, a mianowicie siły wyższej oraz nagłej potrzeby zapobieżenia znacznej szkodzie. Przesłanki te są niezależne, ponieważ bardzo często siła wyższa powoduje nagłą potrzebę zapobieżenia powstaniu znacznej szkody. W takim przypadku ta druga przesłanka będzie uzasadniała wydanie decyzji o czasowym zajęciu nieruchomości1.
Celem zdefiniowania siły wyższej, która jest pojęciem normatywnym, należy posłużyć się jej znaczeniem określonym w przepisach KC, piśmiennictwie, doktrynie, a w szczególności w ugruntowanym orzecznictwie, w którego świetle jest nią zdarzenie zewnętrzne, a więc mające swe źródło poza urządzeniem, niemożliwe do przewidzenia, przy czym nie chodzi tu o absolutną niemożliwość przewidzenia jakiegoś zdarzenia, lecz o mały stopień prawdopodobieństwa jego pojawienia się w określonej sytuacji, i to w świetle obiektywnej oceny wydarzeń oraz niemożliwe do zapobieżenia nie tyle samemu zjawisku, ile szkodliwym jego następstwom przy zastosowaniu współczesnej techniki2. Z uwagi zatem na wskazaną powyżej przewidywalność jako element kwalifikujący dane zdarzenie do działania siły wyższej nie można za takową traktować gwałtownej burzy, czy wichury, które są w polskich warunkach klimatycznych zjawiskiem dość częstym. Z tego też powodu istotna jest [...]