Abstrakt

W systemie prawa polskiego brak jest definicji ustawowej pojęcia gospodarowanie nieruchomościami, pomimo że w tej dziedzinie prawa pojęcie to występuje stosunkowo często. Pojęcie to występuje przede wszystkim w tytule i tekście ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz wielu innych ustawa, m.in. w ustawie z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, czy ustawie z 29.6.1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych.

Pojęcie gospodarowanie nieruchomościami jest pochodnym od słowa gospodarka i oznacza zarządzanie, dysponowanie, zajmowanie się gospodarstwem. Ustawa o gospodarce nieruchomościami zawiera przykładowy katalog czynności, jakie składają się na działania związane z gospodarowaniem nieruchomościami . Do czynności tych należą:

- ewidencjonowanie nieruchomości;

- wycena nieruchomości;

- zbywanie i nabywanie nieruchomości;

- wydzierżawianie, wynajmowanie i użyczanie nieruchomości;

- czynności sądowe (szczególnie dotyczące własności lub innych praw rzeczowych);

- podziały nieruchomości, scalenia i podziały, prawo pierwokupu, wywłaszczenie i zwrot wywłaszczonych nieruchomości.

W niniejszym artykule poruszony zostanie jeden aspekt gospodarowania nieruchomościami w kontekście regulacji z zakresu szeroko rozumianego prawa ochrony środowiska, a mianowicie korzystanie z nieruchomości poprzez zabudowę, eksploatację oraz wyłączność korzystania z nieruchomości przez właściciela.

Prawo ochrony środowiska – sensu stricto

Przepisy prawa ochrony środowiska wpływające na korzystanie z nieruchomości możemy podzielić na przepisy sensu stricto (wskazane w ustawie – Prawo ochrony środowiska z 27.4.2001 r.; tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.; dalej PrOchr­ŚrodU) oraz sensu largo (wskazane w pozostałych ustawach obejmujących tą gałąź prawa). Artykuł 130 PrOchr­ŚrodU wskazuje przepisy mogące ograniczać korzystanie z nieruchomości. Są to przepisy dotyczące obszarów lub obiektów poddanych ochronie na podstawie ustawy z 16.4.2004 r. o ochrony przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880 ze zm.; dalej OchrPrzyrU), a także obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych wyznaczone na podstawie ustawy z 18.7.2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2255 ze zm.; dalej PrWodneU) oraz obszary ciche w aglomeracji i poza aglomeracją wyznaczone na podstawie przepisów PrOchr­ŚrodU.

Najistotniejsze ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości wskazane w OchrPrzyrU dotyczą parku narodowego, rezerwatu, parku krajobrazowego, obszaru chronionego krajobrazu, obszaru Natura 2000, a także pomnika przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.

W przypadku objęcia nieruchomości granicami parku narodowego lub rezerwatu występuje obligatoryjny zakaz zabudowy, prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej. Występuje również ochrona krajobrazowa na terenach wykorzystywanych gospodarczo. Ochrona krajobrazowa oznacza iż wprawdzie możliwa będzie zabudowa nieruchomości jednak tyko w przypadku gdy nie będzie się to kłóciło z walorami krajobrazowymi terenu.

W przypadku objęcia nieruchomości granicami parku krajobrazowego można wprowadzić zakaz [...]