Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie kwestii, według jakich stawek winny być opodatkowane podatkiem od nieruchomości lokale w budynkach spółdzielni, wykorzystywane dla statutowej działalności społeczno-wychowawczej, w szczególności dla prowadzenia klubów spółdzielni. Powstaje wątpliwość, czy spółdzielnia zobligowana jest do zapłaty podatku od nieruchomości według najwyższej stawki od wszystkich lokali, które nie stanowią lokali mieszkalnych.

Ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 121, poz. 844 ze zm.; dalej PLokU) różnicuje wysokość stawek podatku od nieruchomości, uzależniając je od sposobu wykorzystania obiektów podlegających opodatkowaniu. Stawki podatku od budynków lub ich części zależą m.in. od tego, czy budynki te są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Kwestia opodatkowania lokali przeznaczanych wyłącznie na potrzeby własne spółdzielni, takich jak: biura, pomieszczenia archiwum, pomieszczenia gospodarcze budzi spory. Czy lokale te winny być opodatkowane stawką przewidzianą dla „budynków pozostałych”, czy stawką dla „budynków i ich części związanych z działalnością gospodarczą”, gdyż nie służą bezpośrednio prowadzeniu działalności gospodarczej.

Status prawny spółdzielni mieszkaniowej

Odnoszący się do działalności spółdzielni mieszkaniowej art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 15.12.2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. z 1116 ze zm.; dalej Spół­MieszU) stwierdza, że celem spółdzielni mieszkaniowej jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali oraz będący właścicielami lokali stosownie do art. 4 ust. 1 i 2 Spół­MieszU są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali oraz nieruchomości z nimi związanych, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni oraz w zobowiązaniach spółdzielni z innych tytułów przez uiszczanie opłat. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Spół­MieszU różnica między kosztami a przychodami gospodarki zasobami mieszkaniowymi spółdzielni zwiększa odpowiednio koszty lub przychody tej gospodarki w roku następnym. Przesądza to zatem, iż w zakresie podstawowej swojej działalności wypełniającej cel określony w art. 1 ust. 1 Spół­MieszU, tj. działalności ograniczonej do zaspakajania potrzeb członków spółdzielni, spółdzielnia mieszkaniowa nie może osiągnąć zysku, tj. nie prowadzi działalności zarobkowej, a tym samym nie można uznać, że prowadzi działalność gospodarczą. Spółdzielni prowadzącej działalność jedynie w powyższym zakresie nie można więc obciążyć podatkiem od nieruchomości obliczanym według stawek właściwych dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Pogląd taki obowiązywał w poprzednim stanie prawnym, tj. przed wejściem w życie Spół­MieszU¹. Jednocześnie przepisy obecnie obowiązującej Spół­MieszU nie wyłączają możliwości prowadzenia przez spółdzielnię takiej działalności, która jest działalnością zarobkową, a tym samym działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 4 PLokU. Możliwość działalności gospodarczej wynika wprost z art. 1 Spół­MieszU, który ogranicza jedynie jej przedmiot, przy czym najdalszą granicą tego ograniczenia jest zawarty w art. 1 ust. 6 Spół­MieszU wymóg bezpośredniego związku tej działalności z realizacją celu spółdzielni określonego w art. 1 ust. 1 Spół­MieszU. Przychody uzyskiwane z takiej działalności zgodnie z art. 5 ust. 2 Spół­MieszU, spółdzielnia może przeznaczyć w szczególności na pokrycie wydatków związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w zakresie obciążającym członków oraz na prowadzenie działalności społecznej, oświatowej i kulturalnej. Skoro istnieje możliwość, a nie obowiązek przeznaczania tych przychodów na wydatki obciążające członków spółdzielni, oznacza to, że prowadzenie przez spółdzielnię działalności gospodarczej pozwala jej na uzyskanie zarobku. Prowadzenie zatem przez spółdzielnię mieszkaniową, poza działalnością podstawową na rzecz członków spółdzielni, także działalności gospodarczej na rzecz osób trzecich jest prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu przyjętym dla potrzeb podatku od nieruchomości (wyrok WSA w Bydgoszczy z 15.12.2004 r., I SA/Bd 461/04, opubl. http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Spółdzielnia mieszkaniowa jako „przedsiębiorca”

W tym kontekście uznać należy, iż spółdzielnia mieszkaniowa będąca przedsiębiorcą w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1.1.2003 r., tj. od momentu wejścia w życie art. 1a ust. 1 pkt 3 PLokU, zawierającego definicję gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, w ramach której istotnym jest sam fakt [...]