Abstrakt

Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego ocenia przedstawione założenia do projektu Ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym z 26.4.2011 r., ogłoszone w Biuletynie Informacji Publicznej 23.5.2011 r., jako lepsze niż poprzednio przedstawione projekty. Konieczne jest jednak zwrócenie uwagi na kilka fundamentalnych kwestii, których pominięcie w ostatecznej wersji ustawy może skutkować zarówno zagrożeniem interesów seniorów – potencjalnie najszerszej grupy beneficjentów odwróconego kredytu hipotecznego, jak i banków, jako instytucji udzielających odwróconego kredytu hipotecznego. Oparcie ostatecznej wersji ustawy jedynie na przedstawionych założeniach, bez uwzględnienia zgłaszanych uwag, z dużym prawdopodobieństwem doprowadzi do tego, że tzw. hipoteka odwrócona nie będzie produktem atrakcyjnym ani dla banków, ani kredytobiorców.

Wymóg konsultacji z doradcą przed zaciągnięciem odwróconego kredytu hipotecznego

Jak zwraca się uwagę w założeniach, w innych krajach istnieje wymóg konsultacji kredytobiorcy z kwalifikowanym doradcą przed zaciągnięciem odwróconego kredytu hipotecznego. Celowe byłoby wprowadzenie także w polskim prawie rozwiązania, które przewidywałoby, że przed zawarciem umowy odwróconego kredytu hipotecznego potencjalny kredytobiorca musiałby skonsultować się z wykwalifikowanym doradcą, który wytłumaczyłby mu w przystępny sposób, jakie prawa i obowiązki wiążą się z zaciągnięciem tzw. hipoteki odwróconej oraz z jakimi wiążą się one konsekwencjami. Doradca mógłby wydawać zaświadczenie, że potencjalny klient rozumie istotę tego produktu. Pozwoliłoby to na uniknięcie wykorzystywania niewiedzy i łatwowierności właścicieli nieruchomości, zarówno przez osoby trzecie, chcące namówić seniorów np. na zaciągnięcie odwróconego kredytu na sfinansowanie potrzeb osób postronnych, jak i przez instytucje oferujące produkty zbliżone do odwróconego kredytu hipotecznego oraz instytucje kredytujące stosujące agresywną politykę kredytową.

Trzeba podkreślić, że wiedza polskiego konsumenta na temat produktów finansowych jest znikoma. Klienci banków nie rozumieją niejednokrotnie znaczenia tak podstawowych konstrukcji jak ustanowienie hipoteki czy udzielenie poręczenia. Wziąwszy pod uwagę, że już obecnie pojawiały się reklamy produktów opartych na konstrukcji umowy dożywocia, które sugerowały, że każdemu, kto posiada mieszkanie należy się przyznanie renty hipotecznej, konieczne jest zadbanie o należyte przekazanie konsumentom – szczególnie starszym – informacji na temat mechanizmu działania odwróconego kredytu hipotecznego. Byłoby to korzystne także dla instytucji finansowych, które mogłyby uniknąć w ten sposób ryzyka późniejszego podnoszenia wobec nich zarzutu, że udzieliły odwróconego kredytu osobie działającej bez właściwego rozeznania lub wprowadziły ją w błąd.