Abstrakt

W numerze 12/2010 miesięcznika „Nieruchomości C.H. Beck” została szeroko omówiona problematyka wstąpienia partnera w stosunek najmu. Wskazano tam na wstępie, że pomimo iż wspólne zamieszkiwanie partnerów nie jest konieczną przesłanką istnienia faktycznego związku, to jest ono typowym przejawem pożycia: wspólne zamieszkiwanie partnerów kształtuje wszak rozwój ich więzi uczuciowej i gospodarczej. Oprócz tej omówionej problematyki oraz problemów związanych z najmem lokalu mieszkalnego przez partnerów, praktyczne znaczenie w zakresie wspólnego zamieszkiwania partnerów ma ponadto w szczególności kwestia wspólnego gospodarzenia partnerów, w tym nabywania i korzystania z przedmiotów urządzenia domowego. O zagadnieniach tych mowa będzie w niniejszym artykule.

Związki partnerskie mogą przybrać różnorodną formę. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że w niniejszym artykule pojęcie związku partnerskiego rozumiane jest szeroko. Chodzi tutaj nie tylko o konkubinaty w tradycyjnym tego słowa znaczeniu, a zatem związki dwojga niespokrewnionych ze sobą osób odmiennej płci, ale także o związki homoseksualne, wspólnoty życiowe osób złączonych stosunkiem pokrewieństwa czy też związki więcej niż dwojga osób².

Związki partnerskie różnią się pod względem formy, ich ukształtowania i intensywności więzi. Poza bardzo ogólnymi przesłankami, charakteryzującymi ogół związków partnerskich, za które uznać należy istnienie wspólnoty życiowej partnerów i brak zawarcia przez nich związku małżeńskiego, związki te mogą się różnić w sposób nawet bardzo istotny między sobą: partnerzy mogą być różnej albo tej samej płci, partnerów może być dwóch lub więcej, oboje mogą być aktywni zawodowo albo jeden z nich może przejąć rolę prowadzenia gospodarstwa domowego, partnerzy mogą mieć wspólne dzieci, czy też mogą oni wychowywać wspólnie dzieci jednego z partnerów, mogą oni też „gospodarzyć z jednego portfela”, czy też sztywno rozgraniczać swoje finanse – takie przykłady możliwych form pożycia można mnożyć.

Fizyczna bliskość partnerów związana ze wspólnym zamieszkiwaniem wymaga od nich przynajmniej w ograniczonym zakresie pewnej organizacji pożycia, tak aby ta bliskość wpływała na ich wzajemne stosunki w sposób korzystny, cementujący ich więź, a nie w sposób destruktywny. Zamieszkujący razem partnerzy będą się w typowej sytuacji troszczyć o prowadzenie gospodarstwa domowego poprzez podział ról związanych z kontynuacją wspólnego pożycia. Wspólne pożycie wymaga wszak w typowej sytuacji konkretnej przestrzeni i wyposażenia gospodarstwa domowego. Przejawem kształtowania wspólnego pożycia będzie m.in. nabywanie artykułów spożywczych oraz środków codziennego użytku, ale także przedmiotów majątkowych o dużej wartości. Wspólnota życiowa partnerów kształtowana jest tym samym nieustannie poprzez związane z takim nabyciem życzenia i potrzeby partnerów.

Prowadzenie gospodarstwa domowego

W stosunku do małżonków ustawodawca przewidział ustawowy obowiązek współdziałania dla dobra rodziny, którą ci przez swój związek założyli (art. 23 KRO). Konkretyzując ten obowiązek w art. 27 KRO, ustawodawca uregulował, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Przepis ten w sposób wyraźny dopuszcza możliwość podziału między małżonkami funkcji w rodzinie, a konsekwencją takiego unormowania jest to, że obowiązki małżonków w zakresie przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny są co prawda równe, ale niekoniecznie jednakowe³.

Powyższy obowiązek prawny nie dotyczy wspólnie zamieszkujących partnerów, ponieważ przytoczone przepisy nie mają do nich zastosowania. Przepisów tych, skierowanych w sposób wyraźny jedynie do małżonków, nie można zastosować do partnerów nawet w drodze analogii. Wykorzystanie tej konstrukcji wymagałoby wykazania istnienia luki, której w omawianym przypadku brak, nie sposób bowiem przyjąć reguły, zgodnie z którą wszystkie współżyjące ze sobą osoby powinny być prawnie obowiązane do współdziałania dla dobra związku, który utworzyły. Należy w dalszej kolejności przypomnieć, że najogólniejszy schemat stosowania analogii legis obejmuje cztery zasadnicze elementy:

1. należy stwierdzić, że sytuacja nie jest prawnie obojętna oraz dojść do wniosku, że kontekst językowy nie daje podstawy dla sformułowania oceny prawnej;

2. wyszukać kontekst językowy dotyczący „podobnej” sytuacji faktycznej;

3. przyjąć na podstawie wykładni wybranego przepisu prawa, że kontekst językowy nie wyłącza dopuszczalności zastosowania analogii;

4. dyspozycję związaną z ową hipotezą zastosować odpowiednio do sytuacji będącej przedmiotem oceny⁴.

W oparciu o wykładnię art. 23 KRO nie sposób jest przyjąć, że kontekst [...]