Abstrakt
Ustawa z 10.4.2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 ze zm.; dalej ZasInwDrU), stanowi pierwszy z aktów prawnych normujących w szczególny sposób, lecz nieco odmienny od dotychczasowych procedur, realizację inwestycji liniowej, która właśnie ze względu na swój liniowy charakter nie w każdym przypadku może być zrealizowana w rozsądnym czasie na podstawie procedur dotyczących klasycznych inwestycji kubaturowych.
Zmiany przedmiotowego zakresu stosowania ustawy
Jedną z kluczowych kwestii ZasInwDrU jest przedmiotowy zakres jej regulacji. Zakres ten oraz sposób prawnej reglamentacji procedur służących pozyskaniu nieruchomości i rozpoczęciu procesu budowlanego ulegał kilkukrotnym zmianom. Z analizy kolejnych zmian przedmiotowej ustawy wynika, iż jej nowelizacje – co do zasady – miały zastosowanie do postępowań wszczynanych po wejściu w życie tych nowelizacji. Do postępowań wszczętych na podstawie ustawy sprzed jej nowelizacji, należało więc stosować przepisy dotychczasowe, sprzed nowelizacji. Ustawodawca stosował zatem zasadę kontynuacji dotychczasowego prawa do tych postępowań, w których do wejścia w życie kolejnej nowelizacji nie została wydana decyzja ostateczna.
Omawiana ustawa weszła w życie w dniu 25.5.2003 r., początkowo zatytułowana jako „ustawa o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych”. W pierwotnych zamyśle celem tej ustawy było bowiem skrócenie i uproszczenie procedury planistycznej, podziałowej i nabywania nieruchomości pod budowę dróg krajowych, jako narzędzie prawne służące przyśpieszeniu realizacji programu budowy w Polsce autostrad. Na podstawie tej ustawy wojewoda wydawał decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi zawierającej rozstrzygnięcie w zakresie ustalenia lokalizacji drogi oraz zatwierdzenia podziału nieruchomości, których tylko część objęta została lokalizacją. Odrębnie wydawano decyzję o wywłaszczeniu nieruchomości lub ich części objętych lokalizacją drogi krajowej, zawierającej także rozstrzygnięcie dotyczące odszkodowania. Również odrębnie wydawano decyzję o pozwoleniu na budowę.
Ustawa w omawianej wersji jurydycznej, jako dotycząca jedynie realizacji inwestycji dróg krajowych, obejmujących jednak nie tylko autostrady, ale także pozostałe klasy dróg krajowych, tj. drogi ekspresowe, drogi główne ruchu przyspieszonego oraz drogi główne (§ 4 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 2.3.1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publicznej i ich usytuowanie – Dz.U. Nr 43, poz. 430) obowiązywała do 16.12.2006 r. Do tego zatem dnia omawiana ustawa miała zastosowanie jedynie do realizacji inwestycji dróg krajowych. Od 16.12.2006 r. przedmiotowa ustawa zaczęła obowiązywać w zmienionej wersji, ustalonej ustawą z 18.10.2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 220, poz. 1601 ze zm.). Przede wszystkim rozszerzony został zakres stosowania ustawy wobec inwestycji wszystkich dróg publicznych, tj. obok dróg krajowych, omawiana ustawa dotyczyła także dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych, czemu dano wyraz także poprzez zmianę samego tytułu ustawy na „ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych”. Ponadto, zrezygnowano z odrębnej procedury wydawania decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi, przypisując prawny skutek przejęcia własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz właściwej jednostki samorządu terytorialnego decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi. Przejęcie to następowało z mocy samego prawa z chwilą, gdy decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna. Do odrębnego rozstrzygnięcia w formie decyzji administracyjnej pozostawiono ustalanie odszkodowania za nieruchomości przejęte z mocy prawa na własność publiczną oraz udzielanie pozwolenia na budowę.
W art. 5 ustawy zmieniającej z 18.10.2006 r. wskazano, iż do spraw wszczętych i niezakończonych do dnia wejścia w życie ustawy (tj. do 16.12.2006 r.) decyzją ostateczną stosuje się przepisy dotychczasowe. We wszystkich zatem postępowaniach wszczętych przed dniem 16.12.2006 r. należało stosować ustawę o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych w dotychczasowej wersji, a więc jedynie wobec inwestycji dróg krajowych. Cytowany art. 5 został zmieniony z dniem 12.7.2007 r. (art. 2 ustawy z 10.5.2007 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw – Dz.U. Nr 112, poz. 767) poprzez dodanie do niego ust. 2 o treści, iż do nieruchomości objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, wydanymi na podstawie dotychczasowych przepisów, stosuje się przepisy rozdziału 3 ustawy, o której mowa w art. 1 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych, w jego dotychczasowym brzmieniu. Zmiana ta służyła kontynuowaniu stosowania odrębności procesowych uregulowanych w ustawie o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych, które dotyczyły procedury nabywania nieruchomości polegającej na odrębnie wydawanej decyzji o wywłaszczeniu i ustaleniu odszkodowania albo pozyskiwaniu nieruchomości w drodze umowy.
Z powyższego wynika zatem, iż [...]