Abstrakt
Zgodnie z art. 4 pkt 11 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (GospNierU) przez opłatę adiacencką należy rozumieć opłatę ustaloną w związku ze wzrostem wartości nieruchomości spowodowanym budową urządzeń infrastruktury technicznej z udziałem środków Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego, środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, albo opłatę ustaloną w związku ze scaleniem i podziałem nieruchomości, a także podziałem nieruchomości. Jak wynika z powyższego, opłata adiacencka może zostać nałożona w przypadku podziału nieruchomości, scalenia i ponownego podziału, oraz w związku z budową urządzeń infrastruktury technicznej. Niniejsza publikacja dotyczy opłaty adiacenckiej naliczanej w związku z podziałem nieruchomości.
Podział nieruchomości
Podział nieruchomości może nastąpić na wniosek skierowany do wójta (burmistrza/prezydenta miasta) oraz z urzędu, jeśli dzielona nieruchomość jest własnością gminy i nie została oddana w użytkowanie wieczyste albo podział jest konieczny ze względu na realizację celów publicznych. Zgodnie z art. 97 ust. 1 GospNierU podział nieruchomości dokonywany jest na koszt osoby, która ma w tym interes prawny. Zgodnie z art. 96 ust. 1 GospNierU podziału nieruchomości dokonuje się na podstawie decyzji wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zatwierdzającej podział. W odniesieniu do nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków decyzja ta zostaje wydana po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na podział tej nieruchomości. Procedurę podziału reguluje szczegółowo rozporządzenie Rady Ministrów z 7.12.2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości (Dz.U. Nr 268, poz. 2663).
Podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli jest on zgodny z ustaleniami planu miejscowego (art. 93 ust. 1 GospNierU) z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 95 GospNierU. Zgodność proponowanego podziału z ustaleniami planu miejscowego opiniuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta. (art. 93 ust. 4 GospNierU). Opinia wyrażana jest w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie do SKO. Zgodnie z art. 94 ust. 1 GospNierU w przypadku braku planu miejscowego – jeżeli nieruchomość jest położona na obszarze nieobjętym obowiązkiem sporządzenia tego planu – podziału nieruchomości można dokonać, jeżeli:
1. nie jest sprzeczny z przepisami odrębnymi albo
2. jest zgodny z warunkami określonymi w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Zgodność takiego podziału z powyższymi przepisami opiniuje wójt, burmistrz albo prezydent miasta – art. 93 ust. 4 zd. 2 GospNierU. Przesłanki z ww. art. 94 ust. 1 GospNierU mają, co do zasady charakter rozłączny.
Stawka opłaty adiacenckiej i termin na wymierzenie
Opłata adiacencka ma charakter daniny publicznej i jest dochodem gminy. Nie jest ona jednak rodzajem podatku, ponieważ nie można przypisać jej cechy nieodpłatności, która jest elementem konstrukcyjnym pojęcia podatku. Niepodatkowy charakter opłaty adiacenckiej został potwierdzony w wyroku NSA z 20.12.2002 r. (I SA 342/01, opubl. Monitor Prawniczy z Nr 3/2003, s. 98), w którym sąd stwierdził, iż „opłata adiacencka na rzecz gminy z tytułu wzrostu wartości nieruchomości nie jest podatkiem”.
Zgodnie z art. 98a ust. 1 GospNierU jeżeli w wyniku podziału nieruchomości dokonanego na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego, który wniósł opłaty roczne za cały okres użytkowania tego prawa, wzrośnie jej wartość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może ustalić, w drodze decyzji, opłatę adiacencką z tego tytułu. Wysokość stawki procentowej opłaty adiacenckiej ustala rada gminy, w drodze uchwały, w wysokości nie większej niż 30% różnicy wartości nieruchomości (do 22.10.2007 r. opłata adiacencka przy podziale mogła wynieść nawet 50% różnicy wartości)1. Ustalenie opłaty adiacenckiej może nastąpić w terminie 3 lat od dnia, w którym decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale stało się prawomocne.
W wyroku z 11.1.2010 r. (I OPS 5/2009) NSA orzekł, że w terminie 3-letnim decyzja o wymierzeniu opłaty powinna stać się ostateczna (to znaczy, w tym okresie powinien upłynąć termin na wniesienie odwołania albo powinna zostać wydana decyzja przez organ odwoławczy). Podobnie wyrokował WSA w Warszawie w dniu 2.3.2010 r. (I SA/Wa 1615/09). A zatem [...]