Abstrakt
Zgodnie z zapowiedzią Krajowej Rady Notarialnej z początkiem marca br. uruchomiony został elektroniczny rejestr umożliwiający uzyskanie u każdego notariusza w Polsce aktu poświadczenia dziedziczenia. Ta nowa instytucja prawa spadkowego wprowadzona została ustawą z 24.8.2007 r. o zmianie ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustawy (Dz.U. z 2007 r. nr 181, poz. 1287). Zmiany weszły w życie 2.10.2008 r., niemniej dopiero z początkiem marca 2009 r. możliwe stało się realizowanie nowych przepisów. Przez półtora roku trwał spór (nierozwiązany do chwili obecnej i poddany pod osąd Trybunału Konstytucyjnego), kto i na jakich zasadach powinien zbudować i utrzymywać elektroniczny system – rejestr aktów poświadczeń dziedziczenia. Niemniej realizując przepisy zmienionych ustaw Krajowa Rada Notarialna uruchomiła rejestr, wcielając tym samym w życie nową – nowoczesną instytucję z zakresu materialnego i procesowego prawa spadkowego. Instytucja ta ma to doniosłe znaczenie, że już wkrótce w obrocie prawnym pojawią się dokumenty równoważne swą mocą z sądowymi postanowieniami o stwierdzeniu nabycia spadku. Niezbędne jest więc zapoznanie wszystkich, którzy biorą udział w obrocie gospodarczym, w tym obrocie nieruchomościami, z nowymi rozwiązaniami legislacyjnymi.
Nowy przepis art. 95a ustawy z 14.2.1991 – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 dalej PrNotU) stanowi, iż notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego. Nie dotyczy to wszakże testamentów szczególnych (testament ustny, testament sporządzony na polskim statku morskim lub powietrznym, testament wojskowy). Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia poprzedza spisanie protokołu przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi (art. 95b PrNotU). Jak wynika z tej regulacji, warunkiem uzyskania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia jest zgoda wszystkich osób należących do kręgu spadkobierców ustawowych i testamentowych. Brak zgody bądź istnienie jakichkolwiek sporów czy wątpliwości między spadkobiercami (dotyczących chociażby ważności testamentu) wyklucza możliwość uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia i wymaga rozstrzygnięcia sądowego1.
Ułatwienie spadkobiercom możliwości uzyskiwania dokumentów poświadczających prawa do spadku rodzi [...]