Abstrakt

Umowa z projektantem o usługi projektowe (np. opracowanie projektu architektoniczno-budowlanego) nie ma charakteru umowy o roboty budowlane (w znaczeniu art. 647 KC i nast.), choć zwykle wiąże się z realizacją usług budowlanych, gdyż stanowi podstawę do realizacji obiektu budowlanego czy innego przedsięwzięcia budowlanego. Umowa z projektantem dotycząca przygotowania projektu architektoniczno-budowlanego będzie zwykle kwalifikowana jako umowa o dzieło regulowana w art. 627–646 KC. W myśl art. 627 KC przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła (np. projektu architektonicznego), a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Jednak do umowy z projektantem znajdą zastosowanie nie tylko przepisy KC, ale także regulacje Prawa budowlanego, postanowienia prawa autorskiego, regulacje wewnętrzne samorządów zawodowych (np. odpowiednie Kodeksy Etyki)¹, czy wreszcie – w przypadku umów zawieranych z jednostkami publicznymi – postanowienia aktów prawnych dotyczących zamówień publicznych.

Uprawnienia projektantów – samorządy zawodowe

Wykonywanie zawodu architekta i inżyniera budownictwa

Umowa z projektantem może dotyczyć różnego zakresu usług, w tym zarówno opracowań projektowych, ale także np. kwestii nadzoru autorskiego. Umowa o usługi projektowe powinna zostać zawarta z podmiotem dysponującymi nie tylko stosowną wiedzą i doświadczeniem, ale także wymaganymi uprawnieniami budowlanymi. Jeżeli umowa zawierana jest ze spółką świadczącą usługi projektowe, wówczas spółka ta winna angażować osoby fizyczne, które posiadają stosowne uprawnienia budowlane i legitymują się przynależnością do właściwej izby samorządu zawodowego.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z 15.12.2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz.U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42 ze zm.; dalej SamZawU), wykonywanie zawodu architekta polega na współtworzeniu kultury przez projektowanie architektoniczne obiektów budowlanych, ich przestrzennego otoczenia oraz ich realizację, nadzorze nad procesem ich powstawania oraz na edukacji architektonicznej. Z kolei wykonywanie zawodu inżyniera budownictwa polega na projektowaniu obiektów budowlanych, ich realizacji, nadzorze nad procesem ich powstawania, utrzymaniu tych obiektów oraz na edukacji w tym zakresie (art. 2 ust. 2 SamZawU).

Zarówno architekci, jak i inżynierowie budownictwa zrzeszeni są w samorządach zawodowych, zwanych odpowiednio „izbą architektów” i „izbą inżynierów budownictwa”, których podstawowe zasady funkcjonowania reguluje SamZawU. Zgodnie z art. 5 ust. 1 SamZawU izby architektów zrzeszają osoby, które:

1. które posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń lub/i sprawdzania projektów architektoniczno-budowlanych,

2. posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania bez ograniczeń uzyskane przed dniem wejścia w życie ustawy z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 ze zm.; dalej PrBudU),

3. są obywatelami państw członkowskich, którzy nabyli kwalifikacje zawodowe do wykonywania działalności w budownictwie, równoznacznej wykonywaniu samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie architektury, odpowiadające wymaganiom określonym w pkt 1 i 2 oraz posiadają odpowiednią decyzję o uznaniu kwalifikacji zawodowych (cytowany pkt 3 obowiązuje od 12 grudnia 2008 r.).

Zgodnie z art. 5 ust. 2 SamZawU izby inżynierów budownictwa zrzeszają osoby, które:

1. posiadają uprawnienia budowlane w specjalnościach, o których mowa w art. 14 ust. 1 pkt 2–5 PrBudU, tj. w specjalnościach: konstrukcyjno-budowlanej, drogowej, mostowej, kolejowej, wyburzeniowej, telekomunikacyjnej; instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń cieplnych, wentylacyjnych, gazowych, wodociągowych i kanalizacyjnych; instalacyjnej w zakresie sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych;

2. posiadają uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej do projektowania w ograniczonym zakresie, do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń, do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie;

3. posiadają uprawnienia budowlane w zakresie odpowiadającym zakresowi specjalności, o których mowa w pkt 1 i 2, uzyskane przed dniem wejścia w życie PrBud,

4. są obywatelami państw członkowskich, którzy nabyli kwalifikacje zawodowe do wykonywania działalności w budownictwie, równoznacznej wykonywaniu samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, odpowiadające wymaganiom określonym w pkt 1–3 oraz posiadają odpowiednią decyzję o uznaniu kwalifikacji zawodowych (cytowany pkt 4 obowiązuje od 12 grudnia 2008 r.).

Szczegółowe zasady funkcjonowania izb określają ich statuty oraz inne regulacje wewnętrzne.

Nadawanie uprawnień budowlanych

Zarówno na podstawie Prawa budowlanego z 1961 r.² oraz Prawa budowlanego z 1974 r.³, jak i na podstawie obecnego PrBudU, przyznawano osobom spełniającym określone kryteria uprawnienia budowlane albo stwierdzano ich przygotowanie zawodowe do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Architekt mógł uzyskać nie tylko uprawnienia budowlane do projektowania w specjalności architektonicznej, ale także do kierowania robotami budowlanymi/budową w specjalności architektonicznej. Oczywiście mógł także uzyskiwać uprawnienia do projektowania czy kierowania budową w innych specjalnościach, jeśli spełnił wymagane kryteria.

Także obecnie obowiązujące PrBudU oraz Rozporządzenia Ministra Transportu i Budownictwa z 28.4.2006 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz.U. Nr 83, poz. 578 ze zm.; dalej FunkTechBudR, umożliwia architektowi uzyskanie uprawnień budowlanych nie tylko w dziedzinie projektowania architektonicznego, ale także do kierowania robotami budowlanymi (w tym budową).

Zgodnie z § 16 ust. 1 FunkTechBudR uprawnienia budowlane w specjalności architektonicznej bez ograniczeń uprawniają do projektowania lub kierowania robotami budowlanymi związanymi z obiektem budowlanym w zakresie:

1. sporządzania projektu architektoniczno-budowlanego w odniesieniu do architektury obiektu lub

2. kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do architektury obiektu.

Zgodnie z [...]