Abstrakt

Zlekceważenie przez inwestora obowiązku zapoznania się z planem miejscowym, względnie uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, a następnie wystąpienia o pozwolenia na budowę, a więc złamanie prawa, naraża inwestora na surowe konsekwencje, z rozbiórką wybudowanego obiektu włącznie.

Wyrok TK stanowiący odpowiedź na pytanie prawne postawione przez WSA w Gorzowie Wielkopolskim

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 20.12.2007 r. (P 37/06) orzekł o niezgodności art. 48 ust. 2 pkt 1 lit. b i art. 48 ust. 3 pkt 1 PrBudU w częściach obejmujących wyrażenie „w dniu wszczęcia postępowania”, z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą sprawiedliwości społecznej oraz z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

W uzasadnieniu wyroku TK z jednej strony podkreślił, że samowole są zjawiskiem wysoce społecznie szkodliwym, a niekiedy wręcz niebezpiecznym i z tego względu wymagają zdecydowanej reakcji ustawodawcy, a także wskazał, że za poszanowaniem unormowań regulujących proces budowlany przemawia bezsporny interes publiczny w zapewnieniu bezpieczeństwa i komfortu nie tylko właścicielom i użytkownikom obiektów budowlanych, ale całym wspólnotom sąsiedzkim, z zachowaniem dbałości o należyte wykorzystanie i ukształtowanie terenu. Z tych względów zauważył, że na inwestorze ciążą dwa obowiązki podstawowe: dostosowania planowanej inwestycji do obowiązujących przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz uzyskanie pozwolenia na budowę. Zlekceważenie przez inwestora obowiązku zapoznania się z planem miejscowym, względnie uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, a następnie wystąpienia o pozwolenia na budowę, a więc złamanie prawa naraża inwestora na surowe konsekwencje, z rozbiórką wybudowanego obiektu włącznie.

Jednocześnie analizując art. 48 ust. 2 PrBudU, Trybunał stwierdził, że działania zmierzające do zastosowania sankcji z art. 48 ust. 1 PrBudU często podejmowane są (czyli wszczynane są postępowania rozbiórkowe) po upływie miesięcy, a nawet lat od zakończenia robót budowlanych. Skoro więc w sytuacji gdy dla danego terenu istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego zaś zaświadczenie wójta o zgodności budowy z ustaleniami tego planu jest wymagane bez ustawowego obostrzenia co do daty takiego zaświadczenia, to wymóg przedstawienia przez inwestora decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ostatecznej na dzień wszczęcia postępowania powoduje, że różnicowanie sytuacji sprawców samowoli godzi w zasady sprawiedliwości społecznej i równości wobec prawa oraz rodzi wątpliwości co do racjonalności działań prawodawcy. TK przyjął także, iż decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu ma w tym przypadku charakter wyłącznie informacyjny i sama przez się nie kształtuje praw ani obowiązków inwestora wynikających wprost z ustaw, co oczywiście nie przeczy obowiązkowi jej uzyskania. Powinna zatem istnieć możliwość dokonania ustalenia co do tego, że obiekt wybudowany bez pozwolenia na budowę nie narusza przepisów prawa – w tym regulujących kwestie planowania i zagospodarowania przestrzennego, również po wszczęciu postępowania rozbiórkowego, bo nie do pogodzenia z zasadami konstytucyjnymi jest orzekanie rozbiórki obiektu budowlanego, mimo że inwestorzy wykazali jego zgodność z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, uzyskując ostateczną decyzję o warunkach zabudowy już w trakcie postępowania rozbiórkowego.

Walor powyższego wyroku [...]