Abstrakt

Stosowanie przepisów ustawy z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.; dalej VATU) w obrocie nieruchomościami stwarza wiele problemów wynikających z niedostatecznego dostosowania przepisów ustawy do tego typu transakcji zwłaszcza na styku z przepisami prawa cywilnego. Przykładem takiego zjawiska jest uzależnienie przez niektóre organy podatkowe momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT od konstytutywnego wpisu w księdze wieczystej. W praktyce obrotu nieruchomościami z przypadkami takimi będziemy mieli do czynienia przede wszystkim, gdy przedmiotem dostawy będzie zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu. Problem polega na tym, iż o ile z reguły nabycie prawa własności nieruchomości, zgodnie z art. 155 § 1 KC następuje z chwilą zawarcia umowy przenoszącej własność, o tyle przeniesienie prawa wieczystego użytkowania gruntu w drodze umowy dodatkowo wymaga wpisu nabywcy do księgi wieczystej (art. 27 ustawy z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomościami, tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.; dalej GospNierU).

Rozważania na temat ewentualnego związku pomiędzy konstytutywnym wpisem prawa użytkowania wieczystego i powstaniem obowiązku podatkowego w podatku VAT należy poprzedzić przypomnieniem charakteru tego prawa w VATU. Nowelizacja VATU z 7.11.2008 r. rozstrzygnęła wątpliwości dotyczące charakteru zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu. W art. 7 ust. 1 VATU definiującym pojęcie dostawy dodano pkt. 6 wprost wymieniający wśród czynności uznanych za dostawę towaru oddanie gruntów w użytkowania wieczyste. Regulację tę uzupełnia art. 7 ust. 1 pkt. 7 VATU uznający za dostawę towaru również zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu. Przypomnijmy, iż w okresie poprzedzającym nowelizację ustawy kwestia charakteru prawa wiecznego użytkowania gruntu w VATU budziła kontrowersje. Ministerstwo Finansów, a w ślad za nim organy podatkowe opowiadały się za poglądem, iż oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i zbycie prawa wiecznego użytkowania gruntu stanową świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 VATU. Sytuacja uległa radykalnej zmianie po uchwale NSA z 8.1.2007 r., (FPS 1/06), w której sąd wskazał, iż oddanie gruntu w użytkowanie wieczne jest dostawą towaru, a nie świadczeniem usługi. Wynika to bowiem z charakteru tego prawa, które jest zbliżone do prawa własności. W konsekwencji wskazanego powyżej wyroku Minister Finansów w piśmie z 27.3.2007 r., nr PT10-812-167/2007/MR/429, skierowanym do izb skarbowych i urzędów kontroli skarbowej zgodził się ze stanowiskiem zajętym przez NSA.

VATU nie przewiduje szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego dla zbycia prawa użytkowania wieczystego gruntu. W konsekwencji transakcja zbycia prawa użytkowania wieczystego gruntu powinna być traktowana tak jak [...]