Abstrakt

Przejęcie własności działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne następuje w chwili, gdy decyzja o zatwierdzeniu podziału nieruchomości stanie się ostateczna. Ostateczna decyzja o zatwierdzeniu podziału nieruchomości stanowi jednocześnie podstawę do ujawnienia podmiotów publicznoprawnych, jako nowych właścicieli działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne w księdze wieczystej, stosownie do art. 98 ust. 2 zd. 2 GospNierU.

Kryteria nacjonalizacji działek wydzielanych w podziale nieruchomości pod drogi

Dokonanie podziału nieruchomości na wniosek jej właściciela

Skutki prawnorzeczowe przejęcia własności działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną albo pod poszerzenie istniejącej już drogi publicznej następują tylko wtedy, gdy podział nieruchomości dokonywany jest na wniosek jej właściciela. Skutek przejęcia z mocy samego prawa działek gruntu pod drogi publiczne nie powstaje, jeżeli postępowanie podziałowe zostało wszczęte z urzędu, zważywszy, że postępowanie podziałowe może być wszczęte z urzędu m.in. dla wydzielenia części nieruchomości przeznaczonej dla realizacji celów publicznych. Skutek przejęcia własności działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną nie następuje również wtedy, gdy postępowanie o podział nieruchomości zostało wszczęte na wniosek zarządu drogi złożony na podstawie art. 22 ust. 3 ustawy z 21.3.1985 r. o drogach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.; dalej DrogiPublU). W takim przypadku działki te są wydzielane, ale nadal pozostają własnością dotychczasowego właściciela. Ich nabycie dla wybudowania drogi publicznej musi więc nastąpić poprzez zawarcie stosownej umowy albo w przypadku braku możliwości zawarcia takiej umowy, poprzez wywłaszczenie.

Dopuszczalność przejmowania działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne na własność publiczną z mocy samego prawa z chwilą zatwierdzenia podziału uzasadniana jest m.in. wykluczeniem pomijania procedury wywłaszczeniowej, w przypadku gdyby własność tych działek gruntu miała być przejmowana w wyniku podziału nieruchomości dokonywanego z urzędu albo na wniosek zarządu drogi. Okazałoby się bowiem, iż odjęcie własności takiej działki byłoby skutkiem czynności administracyjnoprawnych podejmowanych z urzędu lub na wniosek zarządu drogi w przedmiocie podziału nieruchomości tylko po to, aby uzyskać skutek odjęcia własności działki wydzielonej pod drogę. Takie uzasadnienie traci jednak na znaczeniu w obecnym systemie obowiązującego prawa.

Po pierwsze, przejmowanie działki gruntu wydzielonej pod drogę publiczną w ramach podziału nieruchomości zatwierdzonego na wniosek jej właściciela nie wiąże się z zamiarem wybudowania tej drogi bezpośrednio po zatwierdzeniu podziału nieruchomości. Wydzielenie takiej działki gruntu następuje bowiem tylko dlatego, iż jej przeznaczenie pod drogę publiczną wyklucza możliwość innego sposobu jej zagospodarowania. Ponadto, działka ta wydzielana jest w ramach przeznaczenia pod drogę publiczną, ale tylko we fragmencie tej drogi w granicach wyznaczonych granicami tej działki. Żaden więc z podmiotów publicznoprawnych nie jest przygotowany do tego, aby w ramach wydzielonej działki gruntu wybudować drogę publiczną, pomijając, czy wydzielona działka gruntu pod taką drogę ma zapewniony dostęp do już istniejącej innej drogi publicznej. W ramach podziału nieruchomości wydzielana jest zatem działka gruntu pod drogę publiczną, która to droga zostanie wybudowana dopiero w bliżej nieokreślonej przyszłości, po nabyciu pozostałego terenu przewidzianego w danym miejscu pod drogę publiczną. Wydzielenie działki gruntu pod drogę publiczną jest bowiem konsekwencją zrealizowania przez właściciela nieruchomości swojego zamiaru co do podziału nieruchomości. W takiej sytuacji i właściciel nieruchomości, a tym bardziej przyszły zarządca projektowanej drogi publicznej, nie są zainteresowani wybudowaniem tej drogi. Dotychczasowy właściciel mógłby oczywiście wykazywać zainteresowanie wybudowaniem tej drogi, jeżeli za jej pośrednictwem pozostałe działki gruntu wydzielone w ramach podziału nieruchomości miałyby zapewniony dogodny dostęp poprzez tę drogę do pozostałego układu komunikacyjnego dróg publicznych. Właściciel ten oczekiwałby jednak wybudowania tej drogi przez podmiot publicznoprawny w sytuacji, gdy działka gruntu pod drogę publiczną została wydzielona tylko z nieruchomości tego właściciela. Pozostały obszar przeznaczenia pod drogę publiczną nie jest jednak wydzielony z dotychczasowych nieruchomości, dlatego budowa tej drogi wymagałaby przeprowadzenia procedur służących wydzieleniu tego obszaru i nabyciu go na rzecz podmiotu publicznoprawnego.

Po drugie [...]